Treść głównego artykułu

Abstrakt

Celem artykułu jest ukazanie rezultatów krytycznej analizy i interpretacji polemiki na temat obowiązkowych szczepień, toczonej na łamach tygodnika „Polityka” w 2012 roku. Na podstawie analizy strategii dyskursywnych, zastosowanych w badanym tekście, stwierdzono konstytutywną rolę strategii autoryzacji, która – wobec nadmiaru zastosowanych przez polemistów środków retorycznych oraz sile „retoryki wykluczania” – paradoksalnie zrodziła „problem” autorytetu. Uzyskane rezultaty omówione zostały z perspektywy pedagogicznej, szczególnie zainteresowanej edukacyjnymi konsekwencjami praktyk dyskursywnych i pedagogii. Ze względu na specyficzne organizacyjne i ideowe wymiary badanego dyskursu, został on zinterpretowany przez pryzmat związków perswazji i patosu w pedagogii lęku – lęku przed dyskursywnie konstruowanym WROGIEM.

Słowa kluczowe

discursive strategies rhetoric of exclusion authority pedagogy of fear pathetic and persuasive pedagogy strategie dyskursywne retoryka wykluczania autorytet pedagogia lęku pedagogia patetyczno-perswazyjna

Szczegóły artykułu

Biogramy autorów

Helena Ostrowicka - Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Wydział Pedagogiki i Psychologii

Doktor nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki, kierownik Pracowni Metodologii Badań Pedagogicznych Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Autorka m.in. trzech monografii "Przemyśleć z Michelem Foucaultem edukacyjne dyskursy o młodzieży. Dyspozytyw i urządzanie" (Impuls 2015), "Urządzanie młodzieży. Studium analityczno-krytyczne" (Impuls 2012, 2015) i "Jak porcelana rzucona o beton... Dyskursy o młodzieży, polityce i polityce młodzieży" (Impuls 2006). Główne obszary zainteresowań naukowych: metodologia badań jakościowych, pedagogika krytyczna, recepcja idei M. Foucaulta w badaniach pedagogicznych, krytyczna i postfoucaultowska analiza dyskursu, polityka młodzieżowa, naukowe i publicystyczne dyskursy o młodzieży.

Aleksandra Rzyska - Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Wydział Pedagogiki i Psychologii

Absolwentka i doktorantka pedagogiki Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Laureatka I miejsca w konkursie na najlepszą pracę magisterską Instytutu Pedagogiki pt. „Typy racjonalności w pedagogicznym dyskursie o młodzieży”, realizowanego w ramach Sesji Naukowej Magistrantów Instytutu Pedagogiki UKW. Członkini zespołu badawczego pod kierownictwem dr Heleny Ostrowickiej - współpraca przy projekcie Narodowego Centrum Nauki „Urządzanie uniwersytetu – dyskursywny obraz współczesnej reformy szkolnictwa wyższego w Polsce”.
Jak cytować
Ostrowicka, H., & Rzyska, A. (2016). Racjonalny strach? O pedagogii lęku w dyskursie publicznym. Forum Oświatowe, 28(1(55), 181–198. Pobrano z https://forumoswiatowe.pl/index.php/czasopismo/article/view/421

Referencje

  1. Hejnicka-Bezwińska, T. (2008). Pedagogika ogólna. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
  2. Krzyżanowski, M. (2011). Konstrukcja tożsamości narodowych i europejskich w polskim dyskursie politycznym po roku 1989: analiza dyskursywno-historyczna. W: A. Duszak, N. Fairclough (red.), Krytyczna analiza dyskursu: interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej (s. 267–303). Kraków: Universitas.
  3. Kwieciński, Z. (2004). Problem pedagogii nurtów głównych i pobocznych. Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, 7(3), 15–27.
  4. Kwieciński, Z. (2011). Pedagogie perswazyjno-patetyczne. W: M. Jaworska-Witkowska, Z. Kwieciński (red.), Nurty pedagogii: naukowe, dyskretne, odlotowe (s. 39–69). Kraków: Impuls.
  5. Majewska, M. D. (2012, 29 sierpnia). Zastrzyki kalectwa, racjonalny strach. Polityka. Pobrane 20 listopada 2014, z: http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/1529867,1,szczepionkowa-polemika.read
  6. Ostrowicka, H. (2015). Przemyśleć z Michelem Foucaultem: edukacyjne dyskursy o młodzieży: dyspozytyw i urządzanie. Kraków: Impuls.
  7. Reisigl, M. (2011). Analiza retoryki politycznej. W: R. Wodak, M. Krzyżanowski (red.) Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych (s. 151–183). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Łośgraf.
  8. Rotkiewicz, M. (2012, 31 lipca). Zastrzyk strachu. Polityka, 31. Pobrane z: http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/1529197,1,szczepionkowa-panika-szczepic-czy-nie.read
  9. Van Leeuwen, T., Wodak, R. (1999). Legitimizing Immigration Control: A Discourse-Historical Analysis. Discourse Studies, 1(1), 83–118. http://dx.doi.org/10.1177/1461445699001001005
  10. Weiss, G. (2002). Searching for Europe: The Problem of Legitimisation and Representation in Recent Political Speeches on Europe. Journal of Language and Politics, 1(1), 59–83. http://dx.doi.org/10.1075/jlp.1.1.06wei
  11. Witkowski, L. (2007). Edukacja i humanistyka: nowe (kon)teksty dla nowoczesnych nauczycieli (wyd. 2). Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
  12. Wodak, R. (2008). Dyskurs populistyczny: retoryka wykluczania a gatunki języka pisanego. W: A. Duszak, N. Fairclough (red.), Krytyczna analiza dyskursu: interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej (s. 195–196). Kraków: Universitas.
  13. Wodak, R. (2011). Wstęp: badania nad dyskursem – ważne pojęcia i terminy. W: R. Wodak, M. Krzyżanowski (red.), Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych (s. 11–48). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Łośgraf.