Treść głównego artykułu
Abstrakt
Wyniki badań pokazały, iż w ostatnich latach (od 1999 roku – czas wdrażania reformy edukacji), w porównaniu z poprzednimi dekadami zwiększyła się znacznie aktywność doskonaleniowa nauczycieli. Wyniki badań ujawniły też, że w działaniach autoedukacyjnych badanych dominuje model doskonalenia zawodowego, który wspiera rozwój nauczycieli nastawionych na realizację instrumentalnych celów edukacji.
Słowa kluczowe
Szczegóły artykułu
Licencja
Osoba publikująca wyraża zgodę na udostępnianie utworu przez Dolnośląską Szkołę Wyższą na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe, której pełny tekst dostępny jest na stronie internetowej: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/legalcode
Osoba zgłaszająca upoważniona przez pozostałych współautorów do ich reprezentowania (autor korespondencyjny) zgłoszonego „utworu” oświadcza, że przysługują mu/jej autorskie prawa do utworu, które nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem.
Utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób, ani nie jest ograniczony prawami na rzecz osób trzecich.
Utwór nie był wcześniej publikowany pod tym samym lub innym tytułem, nie stanowi również części innej publikacji. Utwór nie jest obecnie przedmiotem postępowania w innym wydawnictwie.
Osoba zgłaszająca utwór do publikacji w czasopiśmie „Forum Oświatowe” i tym samym potwierdza, że:
- Utwór został przygotowany zgodnie z zasadami edytorskimi obowiązującymi w czasopiśmie.
- Utwór zawiera informacje o źródłach finansowania badań, które stanowiły podstawę jego opracowania.
- Wyraża zgodę na przekazanie utworu do podwójnej recenzji, na podstawie której redakcja podejmie decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu utworu do publikacji.
- Wyraża zgodę na dokonanie przez redakcję koniecznych zmian utworu wynikających z opracowania redakcyjnego.
- Zobowiązuje się do niezwłocznego dokonania korekty autorskiej utworu, po jego akceptacji przez redakcję. Niedokonanie korekty autorskiej w terminie 14 dni od daty otrzymania materiałów, traktowane będzie za zgodę na wydanie utworu w postaci przekazanej do korekty.
Osoba zgłaszająca udziela Dolnośląskiej Szkole Wyższej nieodpłatnej, nieograniczonej terytorialnie i czasowo nieodpłatnej licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu pod warunkiem jego przyjęcia do opublikowania w czasopiśmie „Forum Oświatowe”, na następujących polach eksploatacji:
- Utrwalanie, zwielokrotnianie i wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową i zapisu elektronicznego.
- Obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono: wprowadzanie do obrotu, sprzedaż, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, również w sieci Internet.
- Włączenie utworu w skład utworu zbiorowego.
- Tłumaczenia na inne języki i rozpowszechniania tych tłumaczeń.
Publikujemy zgodnie z zaleceniami The Committee on Publication Ethics (COPE), w wolnym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Referencje
- Bauman, Z. (1995). Ciało i przemoc w obliczu ponowoczesności. Toruń: Wydawnictwo UMK.
- Bielicki, T. (2003). Trzy przykłady narastającej dysharmonii między biologiczną naturą gatunku homo sapiens a tworzoną przezeń dziś cywilizacją. Kultura Fizyczna, 1-2, 1-4.
- Chmielewska, J. (2003). Meandry kwalifikacji nauczycielskich w kontekście reformy oświatowej. W: H. Kwiatkowska i T. Lewowicki (Red.), Społeczno-kulturowe konteksty edukacji nauczycieli i pedagogów (s. 57-62). Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP.
- Czerepaniak-Walczak, M. (1997). Aspekty i źródła profesjonalnej refleksji nauczyciela. Toruń: Wydawnictwo Edytor.
- Day, C. (2004). Rozwój zawodowy nauczyciela. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
- Giddens, A. (2002). Nowoczesność i tożsamość: „ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
- Grondas, M. i Żmijski, J. (2005). Dokumentowanie i planowanie rozwoju nauczyciela. Poradnik. Warszawa: Wydawnictwo CODN.
- Grzybowski, P. (2005). Modernistyczna nostalgia – w poszukiwaniu tożsamościowych punktów oparcia. W: T. Lewowicki, A. Szczurek-Boruta i B. Grabowska (Red)., Przemiany społeczno-cywilizacyjne i edukacja szkolna (s. 215-225). Cieszyn, Warszawa, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
- Hejnicka-Bezwińska, T. (2000). O zmianach w edukacji. Konteksty, zagrożenia i możliwości. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego.
- Hodaň, B. i Żukowska, Z. (1996). Nauczyciel wychowania fizycznego i jego społeczno-wychowawcze funkcje. Olomouc, Warszawa: Wydawnictwo AWF Józefa Piłsudskiego.
- King, A. i Schneider, B. (1992). Pierwsza rewolucja globalna. Warszawa: Polskie Towarzystwo Współpracy z Klubem Rzymskim.
- Knafel, K. i Żłobecki, E. (1998). Wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli. Warszawa: Wydawnictwa CODN.
- Koć-Seniuch, G. (2003). Profesjonalizacja w kształceniu nauczycieli. W: D. Ekiert-Oldroyd (Red.), Problemy współczesnej pedeutologii. Teoria – praktyka – perspektywy (s. 90-96). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
- Kosiba, G. (2003). Motywy, oczekiwania i postawy zawodowe nauczycieli podejmujących kształcenie na studiach podyplomowych w zakresie wychowania fizycznego. Kwartalnik Pedagogiczny, 4, 147-164.
- Kosiba, G. (2009). Doskonalenie i rozwój zawodowy nauczycieli wychowania fizycznego. Kraków: Wydawnictwo AWF.
- Krawcewicz, S. (1976). Kształcenie ustawiczne nauczycieli. Warszawa: Nasza Księgarnia.
- Krawczyk, Z. (1995). Ciało jako fakt społeczno-kulturowy. W: Z. Krawczyk (Red.), Socjologia kultury fizycznej (s. 93-111). Warszawa: Wydawnictwo AWF.
- Kuźma, J. (1991). Problematyka i wyniki badań zespołowych na temat optymalizacji systemu pedagogicznego kształcenia, dokształcania i doskonalenia nauczycieli. W: J. Kuźma (Red.), System pedagogicznego kształcenia, dokształcania i doskonalenia nauczycieli (s. 59-74). Kraków: Wydawnictwo Naukowe WSP.
- Kuźma, J. (1998). Wspieranie nauczyciela w rozwoju jako nowa orientacja pedeutologiczna. W: A. Siemak-Tylikowska, H. Kwiatkowska i S. M. Kwiatkowski (Red.), Edukacja nauczycielska w perspektywie zmieniającego się świata (s. 337-344). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
- Kuźma, J. (2005). Pedeutologia nauką kreującą mądrych, sprawiedliwych i dobrych nauczycieli (kierunki badań). W: H. Moroz (Red.), Rozwój zawodowy nauczyciela (s. 17-31). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
- Kwaśnica, R. (1995). Wprowadzenie do myślenia o wspomaganiu nauczycieli w rozwoju. W: H. Kwiatkowska. T. Lewowicki (Red.), Z zagadnień pedeutologii i kształcenia nauczycieli (s. 9-43). Studia Pedagogiczne, 61.
- Kwiatkowska, H. (1997). Edukacja nauczycieli – konteksty, kategorie, praktyki. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
- Kwiatkowska, H. (2007). Tożsamość nauczycieli – dylematyczność relacji podmiotowość – przedmiotowość. W: R. Kwiecińska, S. Kowal, M. Szymański (Red.), Nauczyciel – Tożsamość – Rozwój (s. 65-72). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
- Kwiatkowska, H. (2008). Pedeutologia. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
- Kwieciński, Z. (1998). Zmienić kształcenie nauczycieli. W: A. Siemak-Tylikowska, H. Kwiatkowska i S. M. Kwiatkowski (Red.), Edukacja nauczycielska w perspektywie zmieniającego się świata (s. 15-50). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
- Lewowicki, T. (1994). Przemiany oświaty: Szkice o ideach i praktyce edukacyjnej. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
- Melosik, Z. (1996). Tożsamość, władza i ciało: Teksty kulturowe jako (kon)teksty pedagogiczne. Poznań, Toruń: Wydawnictwo Edytor.
- Melosik, Z. (2001). Młodzież i styl życia: paradoksy pop-tożsamości. W: Z. Melosik (Red.), Młodzież, styl życia i zdrowie: Konteksty i kontrowersje (s. 11-58). Poznań: Wydawnictwo WOLUMIN.
- Niemiec, J. (1998). Nauczyciele w przemianie i perspektywie. W: W. Prokopiuk (Red.), Rozwój nauczyciela w okresie transformacji (s. 75-81). Białystok: Wydawnictwo Uniwersyteckie „Trans Humana”.
- Nikitorowicz, J. (1997). Nauczyciel i szkoła w aspekcie edukacji międzykulturowej. W: A. A. Kotusiewicz, G. Koć-Seniuch i J. Niemiec (Red.), Myśl pedeutologiczna i działania nauczyciela (s. 101-110). Białystok: Wydawnictwo Akademickie „Żak” i Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego, Filia w Białymstoku.
- Paprotna, G. (2005). Przemiany wychowania przedszkolnego jako uwarunkowania rozwoju zawodowego nauczycieli. W: H. Moroz (Red.), Rozwój zawodowy nauczyciela (s. 289-297). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
- Pawłucki, A. (1999). Korporeizm jako ponowoczesna formacja kulturowa – spojrzenie pedagogiczne. W: Z. Dziubiński (Red.), Wiara a sport (s. 227-234). Warszawa: Wydawnictwo Estrella.
- Pawłucki, A. (2001). Nauczyciele wobec ponowoczesnych przejawów kultu ciała ucznia. W: J. Jonkisz i M. Lewandowski (Red.), Wychowanie i kształcenie w zreformowanej szkole (s. 123-128). Wrocław: Wydawnictwo AWF.
- Półturzycki, J. (1991). Dokształcanie i doskonalenie pedagogiczne nauczycieli w teorii i praktyce. W: J. Kuźma (Red.), System pedagogicznego kształcenia, dokształcania i doskonalenia nauczycieli (s. 193-210). Kraków: Wydawnictwo Naukowe WSP.
- Prokopiuk, W. (1997). Szkic o humanistycznym wymiarze samokształcenia nauczycieli. W: A. A. Kotusiewicz, G. Koć-Seniuch i J. Niemiec (Red.), Myśl pedeutologiczna i działanie nauczyciela (s. 164-176). Białystok: Wydawnictwo Akademickie „Żak” i Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego, Filia W Białymstoku.
- Rosner, K. (2003). Narracja, tożsamość, czas. Kraków: Universitas.
- Sęk, H. (2004). Wypalenie zawodowe u nauczycieli. Uwarunkowania i możliwości zapobiegania. W: H. Sęk (Red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie (s. 149-167). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Szempruch, J. (2001). Nauczyciel w zmieniającej się szkole. Funkcjonowanie i rozwój zawodowy. Rzeszów: Wydawnictwo Oświatowe FOSZE.
- Szymański, M. S. (2003). Kształcenie i doskonalenie zawodowe nauczycieli w Polsce – nowe wyzwania. Ruch Pedagogiczny, 1-2, 5-17.
- Tucholska, S. (2003). Wypalenie zawodowe u nauczycieli. Psychologiczna analiza zjawiska i jego osobowościowych uwarunkowań. Lublin: Wydawnictwo KUL.
- Wereszczyński, K. (2004). Studia podyplomowe jako forma edukacji ustawicznej nauczycieli. W: J. Półturzycki i R. Góralska (Red.), Edukacja ustawiczna w szkołach wyższych – od idei do praktyki (s. 309-314). Płock, Toruń: Wydawnictwo Instytutu Eksploatacji.
- Wiatrowski, Z. (2002). Powodzenia i niepowodzenia zawodowe. Olecko: Wszechnica Mazurska and Author.
- Zacher, L. W. (1998). Problemy przyszłego świata jako wyzwania edukacyjne współczesności. W: A. Siemak-Tylikowska, H. Kwiatkowska i S. M. Kwiatkowski (Red.), Edukacja nauczycielska w perspektywie zmieniającego się świata (s. 234-246). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
- Zahorska, M. (1999). Nauczyciele a rynek pracy. W: E. Putkiewicz, K. E. Siellawa-Kolbowska, A. Wiłkomirska, M. Zahorska (Red.), Nauczyciele wobec reformy edukacji. Raport z badań (s. 14-22). Warszawa: Instytut Spraw Publicznych i Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
- Żechowska, B. (2000). Bilans antycypowanych korzyści i strat w edukowaniu nauczyciela – europejczyka. W: H. Kwiatkowska, T. Lewowicki, S. Dylak (Red.), Współczesność a kształcenie nauczycieli (s. 43-52). Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP.
Referencje
Bauman, Z. (1995). Ciało i przemoc w obliczu ponowoczesności. Toruń: Wydawnictwo UMK.
Bielicki, T. (2003). Trzy przykłady narastającej dysharmonii między biologiczną naturą gatunku homo sapiens a tworzoną przezeń dziś cywilizacją. Kultura Fizyczna, 1-2, 1-4.
Chmielewska, J. (2003). Meandry kwalifikacji nauczycielskich w kontekście reformy oświatowej. W: H. Kwiatkowska i T. Lewowicki (Red.), Społeczno-kulturowe konteksty edukacji nauczycieli i pedagogów (s. 57-62). Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP.
Czerepaniak-Walczak, M. (1997). Aspekty i źródła profesjonalnej refleksji nauczyciela. Toruń: Wydawnictwo Edytor.
Day, C. (2004). Rozwój zawodowy nauczyciela. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Giddens, A. (2002). Nowoczesność i tożsamość: „ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
Grondas, M. i Żmijski, J. (2005). Dokumentowanie i planowanie rozwoju nauczyciela. Poradnik. Warszawa: Wydawnictwo CODN.
Grzybowski, P. (2005). Modernistyczna nostalgia – w poszukiwaniu tożsamościowych punktów oparcia. W: T. Lewowicki, A. Szczurek-Boruta i B. Grabowska (Red)., Przemiany społeczno-cywilizacyjne i edukacja szkolna (s. 215-225). Cieszyn, Warszawa, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Hejnicka-Bezwińska, T. (2000). O zmianach w edukacji. Konteksty, zagrożenia i możliwości. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego.
Hodaň, B. i Żukowska, Z. (1996). Nauczyciel wychowania fizycznego i jego społeczno-wychowawcze funkcje. Olomouc, Warszawa: Wydawnictwo AWF Józefa Piłsudskiego.
King, A. i Schneider, B. (1992). Pierwsza rewolucja globalna. Warszawa: Polskie Towarzystwo Współpracy z Klubem Rzymskim.
Knafel, K. i Żłobecki, E. (1998). Wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli. Warszawa: Wydawnictwa CODN.
Koć-Seniuch, G. (2003). Profesjonalizacja w kształceniu nauczycieli. W: D. Ekiert-Oldroyd (Red.), Problemy współczesnej pedeutologii. Teoria – praktyka – perspektywy (s. 90-96). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Kosiba, G. (2003). Motywy, oczekiwania i postawy zawodowe nauczycieli podejmujących kształcenie na studiach podyplomowych w zakresie wychowania fizycznego. Kwartalnik Pedagogiczny, 4, 147-164.
Kosiba, G. (2009). Doskonalenie i rozwój zawodowy nauczycieli wychowania fizycznego. Kraków: Wydawnictwo AWF.
Krawcewicz, S. (1976). Kształcenie ustawiczne nauczycieli. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Krawczyk, Z. (1995). Ciało jako fakt społeczno-kulturowy. W: Z. Krawczyk (Red.), Socjologia kultury fizycznej (s. 93-111). Warszawa: Wydawnictwo AWF.
Kuźma, J. (1991). Problematyka i wyniki badań zespołowych na temat optymalizacji systemu pedagogicznego kształcenia, dokształcania i doskonalenia nauczycieli. W: J. Kuźma (Red.), System pedagogicznego kształcenia, dokształcania i doskonalenia nauczycieli (s. 59-74). Kraków: Wydawnictwo Naukowe WSP.
Kuźma, J. (1998). Wspieranie nauczyciela w rozwoju jako nowa orientacja pedeutologiczna. W: A. Siemak-Tylikowska, H. Kwiatkowska i S. M. Kwiatkowski (Red.), Edukacja nauczycielska w perspektywie zmieniającego się świata (s. 337-344). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Kuźma, J. (2005). Pedeutologia nauką kreującą mądrych, sprawiedliwych i dobrych nauczycieli (kierunki badań). W: H. Moroz (Red.), Rozwój zawodowy nauczyciela (s. 17-31). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Kwaśnica, R. (1995). Wprowadzenie do myślenia o wspomaganiu nauczycieli w rozwoju. W: H. Kwiatkowska. T. Lewowicki (Red.), Z zagadnień pedeutologii i kształcenia nauczycieli (s. 9-43). Studia Pedagogiczne, 61.
Kwiatkowska, H. (1997). Edukacja nauczycieli – konteksty, kategorie, praktyki. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Kwiatkowska, H. (2007). Tożsamość nauczycieli – dylematyczność relacji podmiotowość – przedmiotowość. W: R. Kwiecińska, S. Kowal, M. Szymański (Red.), Nauczyciel – Tożsamość – Rozwój (s. 65-72). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Kwiatkowska, H. (2008). Pedeutologia. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Kwieciński, Z. (1998). Zmienić kształcenie nauczycieli. W: A. Siemak-Tylikowska, H. Kwiatkowska i S. M. Kwiatkowski (Red.), Edukacja nauczycielska w perspektywie zmieniającego się świata (s. 15-50). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Lewowicki, T. (1994). Przemiany oświaty: Szkice o ideach i praktyce edukacyjnej. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Melosik, Z. (1996). Tożsamość, władza i ciało: Teksty kulturowe jako (kon)teksty pedagogiczne. Poznań, Toruń: Wydawnictwo Edytor.
Melosik, Z. (2001). Młodzież i styl życia: paradoksy pop-tożsamości. W: Z. Melosik (Red.), Młodzież, styl życia i zdrowie: Konteksty i kontrowersje (s. 11-58). Poznań: Wydawnictwo WOLUMIN.
Niemiec, J. (1998). Nauczyciele w przemianie i perspektywie. W: W. Prokopiuk (Red.), Rozwój nauczyciela w okresie transformacji (s. 75-81). Białystok: Wydawnictwo Uniwersyteckie „Trans Humana”.
Nikitorowicz, J. (1997). Nauczyciel i szkoła w aspekcie edukacji międzykulturowej. W: A. A. Kotusiewicz, G. Koć-Seniuch i J. Niemiec (Red.), Myśl pedeutologiczna i działania nauczyciela (s. 101-110). Białystok: Wydawnictwo Akademickie „Żak” i Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego, Filia w Białymstoku.
Paprotna, G. (2005). Przemiany wychowania przedszkolnego jako uwarunkowania rozwoju zawodowego nauczycieli. W: H. Moroz (Red.), Rozwój zawodowy nauczyciela (s. 289-297). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Pawłucki, A. (1999). Korporeizm jako ponowoczesna formacja kulturowa – spojrzenie pedagogiczne. W: Z. Dziubiński (Red.), Wiara a sport (s. 227-234). Warszawa: Wydawnictwo Estrella.
Pawłucki, A. (2001). Nauczyciele wobec ponowoczesnych przejawów kultu ciała ucznia. W: J. Jonkisz i M. Lewandowski (Red.), Wychowanie i kształcenie w zreformowanej szkole (s. 123-128). Wrocław: Wydawnictwo AWF.
Półturzycki, J. (1991). Dokształcanie i doskonalenie pedagogiczne nauczycieli w teorii i praktyce. W: J. Kuźma (Red.), System pedagogicznego kształcenia, dokształcania i doskonalenia nauczycieli (s. 193-210). Kraków: Wydawnictwo Naukowe WSP.
Prokopiuk, W. (1997). Szkic o humanistycznym wymiarze samokształcenia nauczycieli. W: A. A. Kotusiewicz, G. Koć-Seniuch i J. Niemiec (Red.), Myśl pedeutologiczna i działanie nauczyciela (s. 164-176). Białystok: Wydawnictwo Akademickie „Żak” i Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego, Filia W Białymstoku.
Rosner, K. (2003). Narracja, tożsamość, czas. Kraków: Universitas.
Sęk, H. (2004). Wypalenie zawodowe u nauczycieli. Uwarunkowania i możliwości zapobiegania. W: H. Sęk (Red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie (s. 149-167). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Szempruch, J. (2001). Nauczyciel w zmieniającej się szkole. Funkcjonowanie i rozwój zawodowy. Rzeszów: Wydawnictwo Oświatowe FOSZE.
Szymański, M. S. (2003). Kształcenie i doskonalenie zawodowe nauczycieli w Polsce – nowe wyzwania. Ruch Pedagogiczny, 1-2, 5-17.
Tucholska, S. (2003). Wypalenie zawodowe u nauczycieli. Psychologiczna analiza zjawiska i jego osobowościowych uwarunkowań. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Wereszczyński, K. (2004). Studia podyplomowe jako forma edukacji ustawicznej nauczycieli. W: J. Półturzycki i R. Góralska (Red.), Edukacja ustawiczna w szkołach wyższych – od idei do praktyki (s. 309-314). Płock, Toruń: Wydawnictwo Instytutu Eksploatacji.
Wiatrowski, Z. (2002). Powodzenia i niepowodzenia zawodowe. Olecko: Wszechnica Mazurska and Author.
Zacher, L. W. (1998). Problemy przyszłego świata jako wyzwania edukacyjne współczesności. W: A. Siemak-Tylikowska, H. Kwiatkowska i S. M. Kwiatkowski (Red.), Edukacja nauczycielska w perspektywie zmieniającego się świata (s. 234-246). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Zahorska, M. (1999). Nauczyciele a rynek pracy. W: E. Putkiewicz, K. E. Siellawa-Kolbowska, A. Wiłkomirska, M. Zahorska (Red.), Nauczyciele wobec reformy edukacji. Raport z badań (s. 14-22). Warszawa: Instytut Spraw Publicznych i Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Żechowska, B. (2000). Bilans antycypowanych korzyści i strat w edukowaniu nauczyciela – europejczyka. W: H. Kwiatkowska, T. Lewowicki, S. Dylak (Red.), Współczesność a kształcenie nauczycieli (s. 43-52). Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP.