Treść głównego artykułu
Abstrakt
Celem pracy jest ukazanie standardu pełnienia roli nauczyciela w świetle wybranych koncepcji jego funkcjonowania w zawodzie oraz teorii osobowości człowieka. Do oceny standardu (sposobu) pełnienia roli nauczyciela wykorzystano koncepcję Krzysztofa Rubachy, według której rola ta rozciąga się między dwoma biegunami: adaptacyjnym (przedmiotowym) oraz heurystycznym (podmiotowym). Uzyskane wyniki przedstawiono w kontekście trzech typów racjonalności poznawczej człowieka: instrumentalnej, praktycznej i emancypacyjnej oraz z perspektywy podmiotowego sposobu bycia w świecie: bycie autonomicznym podmiotem, bycie w roli, bycie bezrefleksyjnym i trzech rodzajów tożsamości: anomijnej, tożsamości roli oraz tożsamości autonomicznego „Ja”. Interpretacji wyników dokonano też w świetle transgresyjnej koncepcji osobowości człowieka Józefa Kozieleckiego. Wyniki badań pokazują, że większość nauczycieli prezentuje adaptacyjny standard funkcjonowania w zawodzie.
Słowa kluczowe
Szczegóły artykułu
Licencja
Osoba publikująca wyraża zgodę na udostępnianie utworu przez Dolnośląską Szkołę Wyższą na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe, której pełny tekst dostępny jest na stronie internetowej: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/legalcode
Osoba zgłaszająca upoważniona przez pozostałych współautorów do ich reprezentowania (autor korespondencyjny) zgłoszonego „utworu” oświadcza, że przysługują mu/jej autorskie prawa do utworu, które nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem.
Utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób, ani nie jest ograniczony prawami na rzecz osób trzecich.
Utwór nie był wcześniej publikowany pod tym samym lub innym tytułem, nie stanowi również części innej publikacji. Utwór nie jest obecnie przedmiotem postępowania w innym wydawnictwie.
Osoba zgłaszająca utwór do publikacji w czasopiśmie „Forum Oświatowe” i tym samym potwierdza, że:
- Utwór został przygotowany zgodnie z zasadami edytorskimi obowiązującymi w czasopiśmie.
- Utwór zawiera informacje o źródłach finansowania badań, które stanowiły podstawę jego opracowania.
- Wyraża zgodę na przekazanie utworu do podwójnej recenzji, na podstawie której redakcja podejmie decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu utworu do publikacji.
- Wyraża zgodę na dokonanie przez redakcję koniecznych zmian utworu wynikających z opracowania redakcyjnego.
- Zobowiązuje się do niezwłocznego dokonania korekty autorskiej utworu, po jego akceptacji przez redakcję. Niedokonanie korekty autorskiej w terminie 14 dni od daty otrzymania materiałów, traktowane będzie za zgodę na wydanie utworu w postaci przekazanej do korekty.
Osoba zgłaszająca udziela Dolnośląskiej Szkole Wyższej nieodpłatnej, nieograniczonej terytorialnie i czasowo nieodpłatnej licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu pod warunkiem jego przyjęcia do opublikowania w czasopiśmie „Forum Oświatowe”, na następujących polach eksploatacji:
- Utrwalanie, zwielokrotnianie i wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową i zapisu elektronicznego.
- Obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono: wprowadzanie do obrotu, sprzedaż, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, również w sieci Internet.
- Włączenie utworu w skład utworu zbiorowego.
- Tłumaczenia na inne języki i rozpowszechniania tych tłumaczeń.
Publikujemy zgodnie z zaleceniami The Committee on Publication Ethics (COPE), w wolnym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Referencje
- Brzeziński, J. (1980). Elementy metodologii badań psychologicznych (wyd. 2). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
- Czerepaniak-Walczak, M. (1997). Aspekty i źródła profesjonalnej refleksji nauczyciela. Toruń: Edytor.
- Day, C. (2004). Od teorii do praktyki: rozwój zawodowy nauczyciela. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
- Grodecka, M. (1990). Hipoteza optymistyczna. Warszawa: Alma-Press.
- Hargreaves, A. (1994). Changing teachers, changing times: Teachers’ work and culture in the postmodern age. New York, NY: Teachers College Press.
- Kawka, Z. (1998). Między misją a frustracją: społeczna rola nauczyciela. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
- King, A., Schneider, B. (1992). Pierwsza rewolucja globalna: raport Rady Klubu Rzymskiego. Warszawa: Polskie Towarzystwo Współpracy z Klubem Rzymskim.
- Komar, W. (2000). Współczesność i nauczyciel – perspektywy edukacji bez dogmatów?: którędy do wykształcenia światłych oraz niezależnie myślących ludzi-nauczycieli: blokady i szanse? Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
- Konarzewski, K. (2002). Nauczyciel. W: K. Konarzewski (red.), Sztuka nauczania: szkoła (s. 148–179). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Kozielecki, J. (1987). Koncepcja transgresyjna człowieka: analiza psychologiczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
- Kwaśnica, R. (1995). Wprowadzenie do myślenia o wspomaganiu nauczycieli w rozwoju. Studia Pedagogiczne, 61, 9–43.
- Kwaśnica, R. (2007). Dwie racjonalności: od filozofii sensu ku pedagogice ogólnej. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.
- Kwiatkowska, H. (1997). Edukacja nauczycieli: konteksty – kategorie – praktyki. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
- Kwiatkowska, H. (2005). Tożsamość nauczycieli: między anomią a autonomią. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
- Kwiatkowska, H. (2008). Pedeutologia. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
- Lewowicki, T. (1994). Przemiany oświaty: szkice o ideach i praktyce edukacyjnej (wyd. 2). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
- Michalak, J. M. (2003). Poczucie odpowiedzialności zawodowej nauczycieli: studium teoretyczno-empiryczne. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
- Nalaskowski, A. (1998). Nauczyciele z prowincji u progu reformy edukacji. Toruń: Adam Marszałek.
- Rosner, K. (2003). Narracja, tożsamość i czas. Kraków: Universitas.
- Rovegno, I. (1994). Teaching within a curricula zone of safety: school culture and the situated nature of student teachers’ pedagogical content knowledge. Research Quarterly for Exercise and Sport, 65(3), 269–279. DOI: 10.1080/02701367.1994.10607628
- Rubacha, K. (2000). Pełnienie roli nauczyciela a realizacja zadań rozwojowych w okresie wczesnej dorosłości. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
- Rutkowiak, J. (1986). Współczesne problemy pedeutologiczne. Nauczyciel i Wychowanie, 3–4, 110–117.
- Rutkowiak, J. (1998). Poczucie alienacji nauczycieli czasu transformacji – postawienie problemu. W: W. Prokopiuk (red.), Rozwój nauczyciela w okresie transformacji (s. 95–110). Białystok: Trans Humana.
- Schulz, R. (1987). Problem ewolucji roli zawodowej nauczyciela: przegląd stanowisk. Ruch Pedagogiczny, 2, 28–47.
- Witkowski, L. (1990). Przekroje analityczne kwestii edukacyjnej. W: Z. Kwieciński, L. Witkowski (red.), Ku pedagogii pogranicza (s. 12–40). Toruń: UMK.
- Witkowski, L. (1997). Hipoteza przewrotu mertonowskiego. Socjologia Wychowania, 13(317), 219–234.
Referencje
Brzeziński, J. (1980). Elementy metodologii badań psychologicznych (wyd. 2). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Czerepaniak-Walczak, M. (1997). Aspekty i źródła profesjonalnej refleksji nauczyciela. Toruń: Edytor.
Day, C. (2004). Od teorii do praktyki: rozwój zawodowy nauczyciela. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Grodecka, M. (1990). Hipoteza optymistyczna. Warszawa: Alma-Press.
Hargreaves, A. (1994). Changing teachers, changing times: Teachers’ work and culture in the postmodern age. New York, NY: Teachers College Press.
Kawka, Z. (1998). Między misją a frustracją: społeczna rola nauczyciela. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
King, A., Schneider, B. (1992). Pierwsza rewolucja globalna: raport Rady Klubu Rzymskiego. Warszawa: Polskie Towarzystwo Współpracy z Klubem Rzymskim.
Komar, W. (2000). Współczesność i nauczyciel – perspektywy edukacji bez dogmatów?: którędy do wykształcenia światłych oraz niezależnie myślących ludzi-nauczycieli: blokady i szanse? Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Konarzewski, K. (2002). Nauczyciel. W: K. Konarzewski (red.), Sztuka nauczania: szkoła (s. 148–179). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kozielecki, J. (1987). Koncepcja transgresyjna człowieka: analiza psychologiczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Kwaśnica, R. (1995). Wprowadzenie do myślenia o wspomaganiu nauczycieli w rozwoju. Studia Pedagogiczne, 61, 9–43.
Kwaśnica, R. (2007). Dwie racjonalności: od filozofii sensu ku pedagogice ogólnej. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.
Kwiatkowska, H. (1997). Edukacja nauczycieli: konteksty – kategorie – praktyki. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Kwiatkowska, H. (2005). Tożsamość nauczycieli: między anomią a autonomią. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Kwiatkowska, H. (2008). Pedeutologia. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Lewowicki, T. (1994). Przemiany oświaty: szkice o ideach i praktyce edukacyjnej (wyd. 2). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Michalak, J. M. (2003). Poczucie odpowiedzialności zawodowej nauczycieli: studium teoretyczno-empiryczne. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Nalaskowski, A. (1998). Nauczyciele z prowincji u progu reformy edukacji. Toruń: Adam Marszałek.
Rosner, K. (2003). Narracja, tożsamość i czas. Kraków: Universitas.
Rovegno, I. (1994). Teaching within a curricula zone of safety: school culture and the situated nature of student teachers’ pedagogical content knowledge. Research Quarterly for Exercise and Sport, 65(3), 269–279. DOI: 10.1080/02701367.1994.10607628
Rubacha, K. (2000). Pełnienie roli nauczyciela a realizacja zadań rozwojowych w okresie wczesnej dorosłości. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Rutkowiak, J. (1986). Współczesne problemy pedeutologiczne. Nauczyciel i Wychowanie, 3–4, 110–117.
Rutkowiak, J. (1998). Poczucie alienacji nauczycieli czasu transformacji – postawienie problemu. W: W. Prokopiuk (red.), Rozwój nauczyciela w okresie transformacji (s. 95–110). Białystok: Trans Humana.
Schulz, R. (1987). Problem ewolucji roli zawodowej nauczyciela: przegląd stanowisk. Ruch Pedagogiczny, 2, 28–47.
Witkowski, L. (1990). Przekroje analityczne kwestii edukacyjnej. W: Z. Kwieciński, L. Witkowski (red.), Ku pedagogii pogranicza (s. 12–40). Toruń: UMK.
Witkowski, L. (1997). Hipoteza przewrotu mertonowskiego. Socjologia Wychowania, 13(317), 219–234.