Treść głównego artykułu

Abstrakt

Celem pracy jest ukazanie standardu pełnienia roli nauczyciela w świetle wybranych koncepcji jego funkcjonowania w zawodzie oraz teorii osobowości człowieka. Do oceny standardu (sposobu) pełnienia roli nauczyciela wykorzystano koncepcję Krzysztofa Rubachy, według której rola ta rozciąga się między dwoma biegunami: adaptacyjnym (przedmiotowym) oraz heurystycznym (podmiotowym). Uzyskane wyniki przedstawiono w kontekście trzech typów racjonalności poznawczej człowieka: instrumentalnej, praktycznej i emancypacyjnej oraz z perspektywy podmiotowego sposobu bycia w świecie: bycie autonomicznym podmiotem, bycie w roli, bycie bezrefleksyjnym i trzech rodzajów tożsamości: anomijnej, tożsamości roli oraz tożsamości autonomicznego „Ja”. Interpretacji wyników dokonano też w świetle transgresyjnej koncepcji osobowości człowieka Józefa Kozieleckiego. Wyniki badań pokazują, że większość nauczycieli prezentuje adaptacyjny standard funkcjonowania w zawodzie.

Słowa kluczowe

nauczyciel pełnienie roli nauczyciela transgresyjna teoria osobowości człowieka teacher performing teacher’s role transgressive theory of human personality

Szczegóły artykułu

Biogram autora

Grażyna Kosiba - Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie, Instytut Nauk Społecznych

Doktor hab. nauk o kulturze fizycznej, profesor nadzw. AWF w Krakowie. Autorka publikacji z zakresu teorii i metodyki wychowania fizycznego oraz pedeutologii.
Jak cytować
Kosiba, G., & Madejski, E. (2014). Postawy nauczycieli wobec swej roli zawodowej w świetle wybranych koncepcji teoretycznych. Forum Oświatowe, 26(2(52), 101–112. Pobrano z https://forumoswiatowe.pl/index.php/czasopismo/article/view/111

Referencje

  1. Brzeziński, J. (1980). Elementy metodologii badań psychologicznych (wyd. 2). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  2. Czerepaniak-Walczak, M. (1997). Aspekty i źródła profesjonalnej refleksji nauczyciela. Toruń: Edytor.
  3. Day, C. (2004). Od teorii do praktyki: rozwój zawodowy nauczyciela. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
  4. Grodecka, M. (1990). Hipoteza optymistyczna. Warszawa: Alma-Press.
  5. Hargreaves, A. (1994). Changing teachers, changing times: Teachers’ work and culture in the postmodern age. New York, NY: Teachers College Press.
  6. Kawka, Z. (1998). Między misją a frustracją: społeczna rola nauczyciela. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
  7. King, A., Schneider, B. (1992). Pierwsza rewolucja globalna: raport Rady Klubu Rzymskiego. Warszawa: Polskie Towarzystwo Współpracy z Klubem Rzymskim.
  8. Komar, W. (2000). Współczesność i nauczyciel – perspektywy edukacji bez dogmatów?: którędy do wykształcenia światłych oraz niezależnie myślących ludzi-nauczycieli: blokady i szanse? Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
  9. Konarzewski, K. (2002). Nauczyciel. W: K. Konarzewski (red.), Sztuka nauczania: szkoła (s. 148–179). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  10. Kozielecki, J. (1987). Koncepcja transgresyjna człowieka: analiza psychologiczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  11. Kwaśnica, R. (1995). Wprowadzenie do myślenia o wspomaganiu nauczycieli w rozwoju. Studia Pedagogiczne, 61, 9–43.
  12. Kwaśnica, R. (2007). Dwie racjonalności: od filozofii sensu ku pedagogice ogólnej. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.
  13. Kwiatkowska, H. (1997). Edukacja nauczycieli: konteksty – kategorie – praktyki. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
  14. Kwiatkowska, H. (2005). Tożsamość nauczycieli: między anomią a autonomią. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
  15. Kwiatkowska, H. (2008). Pedeutologia. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
  16. Lewowicki, T. (1994). Przemiany oświaty: szkice o ideach i praktyce edukacyjnej (wyd. 2). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
  17. Michalak, J. M. (2003). Poczucie odpowiedzialności zawodowej nauczycieli: studium teoretyczno-empiryczne. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
  18. Nalaskowski, A. (1998). Nauczyciele z prowincji u progu reformy edukacji. Toruń: Adam Marszałek.
  19. Rosner, K. (2003). Narracja, tożsamość i czas. Kraków: Universitas.
  20. Rovegno, I. (1994). Teaching within a curricula zone of safety: school culture and the situated nature of student teachers’ pedagogical content knowledge. Research Quarterly for Exercise and Sport, 65(3), 269–279. DOI: 10.1080/02701367.1994.10607628
  21. Rubacha, K. (2000). Pełnienie roli nauczyciela a realizacja zadań rozwojowych w okresie wczesnej dorosłości. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
  22. Rutkowiak, J. (1986). Współczesne problemy pedeutologiczne. Nauczyciel i Wychowanie, 3–4, 110–117.
  23. Rutkowiak, J. (1998). Poczucie alienacji nauczycieli czasu transformacji – postawienie problemu. W: W. Prokopiuk (red.), Rozwój nauczyciela w okresie transformacji (s. 95–110). Białystok: Trans Humana.
  24. Schulz, R. (1987). Problem ewolucji roli zawodowej nauczyciela: przegląd stanowisk. Ruch Pedagogiczny, 2, 28–47.
  25. Witkowski, L. (1990). Przekroje analityczne kwestii edukacyjnej. W: Z. Kwieciński, L. Witkowski (red.), Ku pedagogii pogranicza (s. 12–40). Toruń: UMK.
  26. Witkowski, L. (1997). Hipoteza przewrotu mertonowskiego. Socjologia Wychowania, 13(317), 219–234.