Treść głównego artykułu

Abstrakt

Celem podjętych rozważań jest ukazanie fenomenu różnorodności zjawiska niepełnosprawności i uczynienia z niego centrum myślenia o edukacji. Doświadczenia edukacyjne osób z niepełnosprawnością, ich opinie, potrzeby mogą stanowić podstawę rekonstrukcji czy też rekonceptualizacji kształcenia. Utrudnienia w dostępie do edukacji osób z niepełnosprawnością to jedna z najbardziej ograniczających barier społecznych. Kształcąc się w określonym typie szkoły, osoba z niepełnosprawnością zdobywa dostępne wykształcenie, a nie takie, które spełniałoby jej oczekiwania i aspiracje. Autorka dowodzi, że to, do czego taka osoba zostanie doskonale przygotowana w trakcie procesu kształcenia, to rola osoby z niepełnosprawnością. Niepełnosprawność staje się centralną kategorią organizującą jej życie, staje się również podstawową kategorią wpływająca na kształtowanie tożsamości społecznej i prowadzi do wytworzenia zranionej tożsamości.

Słowa kluczowe

integracja stygmatyzacja osoby z niepełnosprawnością edukacja integration stigmatization people with disabilities education

Szczegóły artykułu

Biogram autora

Magdalena Lejzerowicz - Wyższa Szkoła Rehabilitacji w Warszawie, Wydział Rehabilitacji

Magda Lejzerowicz – doktor filozofii, adiunkt w Wyższej Szkole Rehabilitacji oraz nauczyciel akademicki w Szkole Wyższej  Przymierza Rodzin w Warszawie. Zajmuje się problemami związanymi z edukacją osób niepełnosprawnych, etycznymi i społecznymi aspektami rehabilitacji oraz koncepcjami stygmatyzacji i wykluczenia społecznego. Współpracuje z Zespołem Socjologii i Antropologii Kultury IFiS PAN. Jest kierownikim projektu  badawczego Samoocena i integracja tożsamości a niepełnosprawność. Współautorka książki Osoba z niepełnosprawnością a instytucje pomocowe.
Jak cytować
Lejzerowicz, M. (2016). Włączanie i integracja a stygmatyzacja osób z niepełnosprawnością w polskiej edukacji. Forum Oświatowe, 28(1(55), 133–157. Pobrano z http://forumoswiatowe.pl/index.php/czasopismo/article/view/426

Referencje

  1. Abramowska, B. (2005). Osoby niepełnosprawne w mediach i odbiorze społecznym. W: D. Gorajewska (red.), Społeczeństwo równych szans: tendencje i kierunki zmian (s. 191–198). Warszawa: Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji.
  2. Aniusienienka. (2010). W: Forum: Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym. Pobrane 2 grudnia 2015, z: http://psouu.org.pl/forum/topic-5-szkola-specjalna-czy-integracja.html
  3. Bakiera, L., Stelter, Ż. (2010). Wspomaganie rozwoju osób niepełnosprawnych intelektualnie. W: A. I. Brzezińska, R. Kaczan, K. Smoczyńska (red.), Diagnoza potrzeb i modele pomocy dla osób z ograniczeniami sprawności (s. 143–162). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
  4. Baranowska, A. (2005). Osoby niepełnosprawne w społeczeństwie. Suwałki: Suwalski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Suwałkach.
  5. Brejnak, W. (2002). O pomyślny start ucznia w szkole. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Dysleksji, 23.
  6. Brzezińska, A. (2006). Dzieciństwo i dorastanie: korzenie tożsamości osobistej i społecznej. W: A. W. Brzezińska, A. Hulewska, J. Słomska (red.), Edukacja regionalna (s. 47-77). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  7. Buchnat, M. (2015). Formy organizacyjne kształcenia dziecka z lekką niepełnosprawnością intelektualną a jego kompetencje społeczne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
  8. Carling, F. (1962). And Yet We Are Human. London: Chatto & Windus.
  9. Cervinkova, H. (2013). Nauczanie do zmiany społecznej: uczestniczące badania w działaniu ludzi młodych i zaangażowane badania etnograficzne: studium przypadku. W: B. D. Gołębniak, H. Kwiatkowska (red.), Nauczyciele: programowe (nie)przygotowanie (s. 233–248). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
  10. Chodkowska, M., Byra, S., Kazanowski, Z., Osik-Chudowolska, D., Parchomiuk, M., Szabała, B. (2010). Stereotypy niepełnosprawności: między wykluczeniem a integracją. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
  11. Cogswell, B. (1967). Rehabilitation of the Paraplegic: Processes of Socialization. Sociological Inquiry, 37(1), 11–26. http://dx.doi.org/10.1111/j.1475-682X.1967.tb00635.x
  12. Davis, F. (1963). Passage through Crisis: Polio Victims and Their Families. Indianapolis, IN: Bobbs-Merrill.
  13. Dąbrowska, T. E., Wojciechowska-Charlak, B. (1996). Między praktyką a teorią wychowania. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
  14. Deklaracja z Salamanki oraz wytyczne dla działań w zakresie specjalnych potrzeb edukacyjnych przyjęte przez Światową konferencję dotyczącą specjalnych potrzeb edukacyjnych: Dostęp i Jakość: Salamanka, Hiszpania 7-10 czerwca 1994 r.: UNESCO 1994. (1994). UNESCO. Pobrane 1 marca 2016, z: http://rownosc.info/media/uploads/deklaracja_z_salamanki.pdf
  15. Dryżałowska, G. (2015). Integracja edukacyjna a integracja społeczna: satysfakcja z życia osób niedosłyszących. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
  16. Dudzińska, A. (2009). Wszystko jasne: dostępność i jakość edukacji dla uczniów niepełnosprawnych w Warszawie (raport końcowy z realizacji projektu). Pobrane 1 grudnia 2015, z: http://www.wszystkojasne.waw.pl/wszystko-jasne-2011.html
  17. Dudzińska, A. (2012). Uczniowie niepełnosprawni w Polsce 2010 wg danych Systemu Informacji Oświatowej 2010. Warszawa: Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom z Ukrytymi Niepełnosprawnościami im. Hansa Aspergera „Nie-Grzeczne Dzieci”. Pobrane 1 grudnia 2015, z: http://www.wszystkojasne.waw.pl/sites/default/files/uczniowie_niepelnosprawni_w_polsce_-_dane_sio_za_2010_r.pdf
  18. Dykcik, W. (2003). Pedagogika specjalna (wyd. 4). Poznań:
  19. Gajda, M. (2008). Dwugłos w sprawie edukacji. Integracja, 5(92).
  20. Gajda, M. (2010). Szkolna (dez)integracja. Niepełnosprawni.pl. Pobrane 12 grudnia 2015, z: http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/72183
  21. Gąciarz, B. (2014). Przemyśleć niepełnosprawność na nowo: od instytucji państwa opiekuńczego do integracji i aktywizacji społecznej. Studia Socjologiczne, 2, 15–42.
  22. Główny Urząd Statystyczny. (2012). Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2010/2011. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. Pobrane 1 listopada 2015, z: http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/e_oswiata_i_wychowanie_2010-2011.pdf
  23. Główny Urząd Statystyczny. (2014). Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2012/2013. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. Pobrane 1 listopada 2015, z: http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/E_oswiata_i_wychowanie_2012-2013.pdf
  24. Gmiterek-Zabłocka, A. (2013, październik). Nauczyciel: „Niech pani zakłada córce pieluchę”. Matka: „Zatkało mnie”. Niepełnosprawni.pl. Pobrane 12 grudnia 2015, z: http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/172978
  25. Goffman, E. (1986). Stigma: Notes on the Management of Spoiled Identity. New York, NY: Simon & Schuster New York.
  26. Hulek, A. (1997). Integracyjny system kształcenia i wychowania. W: A. Hulek (red.), Pedagogika rewalidacyjna (s. 492–506). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  27. Hulek, A., Larkowa, H. (red.). (1974). Problemy psychologiczne w rehabilitacji inwalidów (tom 3). Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
  28. Jakubik, A. (1997). Zaburzenia osobowości. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
  29. Jakubik, A. (2001). Osobowość homilopatyczna. Zeszyty Naukowe WSSM, 3, 53–60.
  30. Kirenko, J. (2007). Indywidualna i społeczna percepcja niepełnosprawności. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
  31. Klinger, K. (2012, 30 marca). Integracja w polskiej szkole to mit. Gazeta Prawna. Pobrane 17 grudnia 2015, z: http://serwisy.gazetaprawna.pl/edukacja/artykuly/
  32. ,integracja_w_polskiej_szkole_to_mit_szwankuje_caly_system.html
  33. Korzon, A. (2005). Poczucie tożsamości osób niesłyszących. Pobrane 17 lutego 2015, z: http://www.monografie.pl/glownavspol/monografie_2005/artykuly/akorzon.pdf
  34. Kowalik, S. (2007a). Bariery utrudniające włączanie osób niepełnosprawnych w życie społeczne: próba sformułowania nowego podejścia teoretycznego. Nauka, 3. Pobrane z: http://www.pan.poznan.pl/nauki/N_307_04_Kowalik.pdf
  35. Krueger, D. W. (1984). Psychological rehabilitation of physical trauma and disability. W: D. W. Krueger (red.), Rehabilitation psychology: A comprehensive textbook (s. 3–14). Rockville, MD: Aspen.
  36. Krzychała, S. (2007). Ryzyko własnego życia: indywidualizacja w późnej nowoczesności. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.
  37. Kwiatkowska, M. (2003). Kim chciałbyś zostać? W: M. Piszczek (red.), Aktywizacja zawodowa uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu znacznym i umiarkowanym (s. 67–79). Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej.
  38. Kwieciński, Z. (2012). Poziom elementarnej alfabetyzacji a poziom i jakość życia w dorosłości. Psychologia Wychowawcza, 44(1–2), 161–172. Pobrane z: http://e-psychologiawychowawcza.pl/resources/html/article/details?id=13828
  39. Kubiak-Szymborska E. (1999). O realny wymiar wychowania podmiotowego. W: E. Kubiak-Szymborska (red.), Podmiotowość w wychowaniu: między ideą a realnością (s. 141–149). Bydgoszcz: Wers.
  40. Lejzerowicz, M., Książkiewicz, I. (2012). Osoba z niepełnosprawnością a instytucje pomocowe. Wrocław: Gaskor.
  41. Lipsky, D. K., Gartner, A. (1999). Inclusive education: A requirement of a democratic society. W: H. Daniels, P. Garner (red.), Inclusive education: Supporting inclusion in education system. London: Kogan Page Limited.
  42. Loreman, T., Deppeler, J., Harvey, D. (2005). Inclusive Education: A practical guide to supporting diversity in the classroom. London: Routledge.
  43. Mikołajczyk-Lerman, G. (2014). Inny w szkole: doświadczenia i opinie uczniów pełnosprawnych i ich rodziców. Pobrane 17 grudnia 2015, z: http://www.ieu.pl/wpcontent/uploads/2014/04/dr-Grażyna-Mikołajczyk-–-Lerman-Inny-w-szkoledoświadczenia-i-opinie-uczniów-pełnosprawnych-i-ich-rodziców.pdf
  44. Nowak-Dziemianowicz, M. (2013). Narracyjne możliwości pedagogiki a kryzys kultury i wychowania. Forum Oświatowe, 25(3). Pobrane 2 stycznia 2016, z: http://forumoswiatowe.pl/index.php/czasopismo/article/view/151
  45. Ostrowska, A., Sikorska, J. (1996). Syndrom niepełnosprawności w Polsce: bariery integracji. Warszawa: IFIS PAN.
  46. Pentor Research International. (2010). Badania wpływu kierunku i poziomu wykształcenia na aktywność zawodową osób niepełnosprawnych. Pobrane z: http://www.pfron.org.pl/ftp/dokumenty/Badania_i_analizy/Raport_CZESC_1z6_final.pdf
  47. Potulicka, E., Rutkowiak, J. (2010). Neoliberalne uwikłania edukacji. Kraków: Impuls.
  48. Rekomendacje Zespołu MEN ds. specjalnych potrzeb edukacyjnych odnośnie zmian w systemie edukacji dzieci i młodzieży o specjalnych potrzebach rozwojowych i edukacyjnych. (2009, listopad). Warszawa: b.w. Pobrane 30 marca 2016, z: http://www.wszystkojasne.waw.pl/sites/default/files/Zespol_ekspertow_Rekomendacje_MEN_do_upowszechniania.pdf
  49. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. 2013 poz. 532).
  50. Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 stycznia 2012 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela (Dz.U. 2012, poz. 131).
  51. Stanisławski, P. (2010). Specjalna reforma edukacji. Integracja: Magazyn dla osób z niepełnosprawnością, ich rodzin i przyjaciół, 4.
  52. Sudar-Malukiewicz, J. (2001). Nauczyciele szkół specjalnych i masowych wobec procesu integracji społecznej osób upośledzonych umysłowo. W: G. Dryżałowska (red.), Paradygmaty i przeobrażenia edukacji specjalnej w świetle dorobku profesora Aleksandra Hulka. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie ŻAK.
  53. Szumski, G. (2006). Integracyjne kształcenie niepełnosprawnych: sens i granice zmiany edukacyjnej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  54. Thomas, W. (1966). On social organization and social personality: Selected papers. Chicago, CA: University of Chicago Press.
  55. Ustawa z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty (Dz.U.96.67.329 z późn. zm.).
  56. Witkowski, L. (2000). Rozwój i tożsamość w cyklu życia: studium koncepcji Erika H. Eriksona. Toruń: Wydawnictwo Wit-Graf.
  57. Wolski, P. (2010). Utrata sprawności: radzenie sobie z niepełnosprawnością nabytą a aktywizacja zawodowa. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
  58. Zarządzenie nr 15 Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 maja 1993 roku w sprawie zasad udzielania uczniom pomocy psychologicznej i pedagogicznej (Dz. Urz. MEN 1993.6.19).
  59. Zarządzenie nr 29 Ministra Edukacji Narodowej z dnia 4 października 1993 roku w sprawie zasad organizowania opieki nad uczniami niepełnosprawnymi, ich kształcenia w ogólnodostępnych i integracyjnych publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach oraz organizacji kształcenia specjalnego (Dz. Urz. MEN 1993.9.36).
  60. Żmudzka, M. (2003) Samoocena dzieci niepełnosprawnych intelektualnie uczęszczających do klas integracyjnych. W: Z. Janiszewska-Nieścioruk (red.), Człowiek z niepełnosprawnością intelektualną. Tom 1, Wybrane problemy osobowości, rodzin i edukacji osób z niepełnosprawnością intelektualną (s. 30–42). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
  61. Żółkowska, T. (2008). Osoba z niepełnosprawnością intelektualną w społeczeństwie. Koncepcje a rzeczywistość. W: I. Ramik-Mażewska, G. Leśniewska (red.), Aktywizacja społeczno-zawodowa osób niepełnosprawnych ruchowo: poczucie jakości życia niepełnosprawnych (s. 12–25). Szczecin: „Pedagogium” Wydawnictwo OR TWP. Pobrane z: http://www.equal.org.pl/download/produktAttachments/org6710equal_publikacja.pdf