Treść głównego artykułu
Słowa kluczowe
Szczegóły artykułu
Prawa autorskie (c) 2024 Forum Oświatowe
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Licencja
Osoba publikująca wyraża zgodę na udostępnianie utworu przez Dolnośląską Szkołę Wyższą na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe, której pełny tekst dostępny jest na stronie internetowej: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/legalcode
Osoba zgłaszająca upoważniona przez pozostałych współautorów do ich reprezentowania (autor korespondencyjny) zgłoszonego „utworu” oświadcza, że przysługują mu/jej autorskie prawa do utworu, które nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem.
Utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób, ani nie jest ograniczony prawami na rzecz osób trzecich.
Utwór nie był wcześniej publikowany pod tym samym lub innym tytułem, nie stanowi również części innej publikacji. Utwór nie jest obecnie przedmiotem postępowania w innym wydawnictwie.
Osoba zgłaszająca utwór do publikacji w czasopiśmie „Forum Oświatowe” i tym samym potwierdza, że:
- Utwór został przygotowany zgodnie z zasadami edytorskimi obowiązującymi w czasopiśmie.
- Utwór zawiera informacje o źródłach finansowania badań, które stanowiły podstawę jego opracowania.
- Wyraża zgodę na przekazanie utworu do podwójnej recenzji, na podstawie której redakcja podejmie decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu utworu do publikacji.
- Wyraża zgodę na dokonanie przez redakcję koniecznych zmian utworu wynikających z opracowania redakcyjnego.
- Zobowiązuje się do niezwłocznego dokonania korekty autorskiej utworu, po jego akceptacji przez redakcję. Niedokonanie korekty autorskiej w terminie 14 dni od daty otrzymania materiałów, traktowane będzie za zgodę na wydanie utworu w postaci przekazanej do korekty.
Osoba zgłaszająca udziela Dolnośląskiej Szkole Wyższej nieodpłatnej, nieograniczonej terytorialnie i czasowo nieodpłatnej licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu pod warunkiem jego przyjęcia do opublikowania w czasopiśmie „Forum Oświatowe”, na następujących polach eksploatacji:
- Utrwalanie, zwielokrotnianie i wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową i zapisu elektronicznego.
- Obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono: wprowadzanie do obrotu, sprzedaż, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, również w sieci Internet.
- Włączenie utworu w skład utworu zbiorowego.
- Tłumaczenia na inne języki i rozpowszechniania tych tłumaczeń.
Publikujemy zgodnie z zaleceniami The Committee on Publication Ethics (COPE), w wolnym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Referencje
- Banasiak, A. (2014). Wsparcie społeczne a poziom doświadczanego stresu rodzicielskiego u ojców dzieci z zaburzeniami rozwoju. Pedagogika rodziny. Family Peda- gogy, 4(4), 177–188. https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Pedagogika_Rodziny/ Pedagogika_Rodziny-r2014-t4-n4/Pedagogika_Rodziny-r2014-t4-n4-s177-188/ Pedagogika_Rodziny-r2014-t4-n4-s177-188.pdf
- Barbour, R. (2011). Badania fokusowe. Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Bremner, J.D., Vermetten, E. (2004). Neuroanatomical changes associated with phar-
- macotherapy in possttraumatic stress disorder. Annals of the New York Academy of
- Sciences, 1032, 154–157. https://doi.org/10.1196/annals.1314.012
- Cebella, A., Łucka, I. (2007). Zespół stresu pourazowego – rozumienie i leczenie. Via
- Medica.
- Czajkowska-Kisil, M., Łacheta, J. (2016). System wsparcia rodziny dziecka głuchego
- w Polsce. Stan obecny i rekomendowane zmiany. Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich. https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/System_wsparcia_rodziny_dzie- cka_gluchego_w_Polsce_stan_obecny_i_rekomendowane_zmiany.pdf
- Czapliński, J. (2020a). Osobowość szczęśliwego człowieka. W: J. Czapliński (red.), Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka (Nowe Tendencje w Psychologii , t. 10, s. 395–379). Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Czapliński, J. (red.). (2020b). Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka. Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Ćwirynkało, K., Żywanowska, A. (2004). Wieloaspektowość wsparcia społecznego rodzin wychowujących dziecko niepełnosprawne. W: G. Kwaśniewska, A. Wojnarska (red.), Aktualne problemy wsparcia społecznego osób niepełnosprawnych (s. 75–82). Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
- Fischer, J. (2015). Terapia osób, które przetrwały traumy złożone. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
- Flick, U. (2011). Jakość w badaniach jakościowych. Wydawnictwo Naukowe PWN. Flick, U. (2012). Projektowanie badania jakościowego. Wydawnictwo Naukowe PWN. Giese-Szczap, K. (2022). Niecodzienne dzieci, niecodzienni rodzice. Diagnoza – wsparcie – codzienność. Wydawnictwo Impuls.
- Gołębniak, B.D., Pachowicz, M. (red.). (2018). Ku inkluzji społeczno-kulturowej w szkole. Od pedagogiki klasy do pedagogiki włączającej. Collegium Da Vinci; Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
- Grabarz, A., Szluz, B., Urbańska, M., Walc, W. (red.). (2011). Rodzina w środowisku lokalnym. Pomoc – wsparcie – opieka. Wydawnictwo „Koraw” Dorota Kocząb. Jadczak-Szumiło, T. (2024), Terapia dzieci ze spektrum zaburzeń poalkoholowych
- i wsparcie rodziców w procesie opieki i wychowania. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 23(1), 12–32. https://dzieckokrzywdzone.fdds.pl/index.php/ DK/article/view/906/750#
- Janocha, W. (2009). Rodzina z osobą niepełnosprawną w społecznym systemie wsparcia. Wydawnictwo Jedność.
- Jarmużek, J. (2019). Wsparcie informacyjne rodziców dziecka z niepełnosprawnością. Perspektywa salutogenetyczna. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Gospodarki. Edukacja, Rodzina, Społeczeństwo, 4, 245–262. https://bibliotekanauki.pl/artic- les/1833693
- Jazłowska, A., Przybyła-Basista, H. (2019). Doświadczenie stresu i odnajdywanie pozytywnych aspektów rodzicielstwa w kontekście wychowywania dziecka z nie- pełnosprawnością intelektualną. Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 18(2). https://dzieckokrzywdzone.fdds.pl/index.php/DK/article/view/713
- Kirenko, J. (2022). Aspiracje rodzicielskie wobec dzieci z niepełnosprawnościami. Struk- tura i uwarunkowania. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
- Kolk van der, B. (2018). Strach ucieleśniony. Mózg, umysł i ciało w terapii traumy. Czarna Owca.
- Kordaczuk-Wąs, M., Wiktorowicz-Sosnowska, M. (red.). (2018). Rodzina zastępcza. Pomiędzy prawem, teorią i praktyką. Exante Wydawnictwo Naukowe dr Klaudia Pujer.
- Kossowska, A. (2022). Nie jesteśmy bogami – o poczuciu winy rodziców dzieci z nie- pełnosprawnościami. Charaktery. Magazyn psychologiczny, (6), 43–45.
- Kwaśniewska, G., Wojnarska, A. (red.). (2004). Aktualne problemy wsparcia społecznego osób niepełnosprawnych. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
- Liberska, H. (red.). (2011). Rodzina z dzieckiem niepełnosprawnym – możliwości i ograniczenia rozwoju. Difin.
- Liberska H., Matuszewska M. (2011). Model rodziny z dzieckiem niepełnosprawnym. W: H. Liberska (red.), Rodzina z dzieckiem niepełnosprawnym – możliwości i ograniczenia rozwoju (s. 41–66). Difin.
- Lis-Turlejska, M. (1998). Traumatyczny stres. Koncepcje i badania. Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
- Łakomy, D., Trojańska, M. (2002). Wczesna pomoc dziecku głębiej upośledzonemu. umysłowo i jego rodzinie. W: J. Pilecki (red.), Usprawnianie, wychowywanie i na- uczanie osób z głębszym upośledzeniem umysłowym (Wyd. 2 zm., s. 33–63). Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
- Masulani-Mwale, C., Kauye, F., Gladstone, M., Mathanga, D. (2018). Prevalence of psychological distress among parents of children with intellectual disabilities in Malawi. BMC Psychiatry, 18(1), 146. https://doi.org/10.1186/s12888-018-1731-x
- McMackin, R., Newman, E., Fogler, J., Keane, T. (2015). Terapia traumy. Teoria i praktyka terapii oparta na dowodach. Wydawnictwo Harmonia Universalis.
- Mikołajczyk-Lerman, G. (2011). Kobiety i ich niepełnosprawne dzieci. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, 39, 73–90. http://hdl.handle.net/11089/865
- Nawojski, R., Kowalska, B. (2022). „Kiedy państwo mnie nie chroni...” – oddolne mobilizacje na rzecz praw reprodukcyjnych a doświadczanie obywatelstwa. Stu- dia Socjologiczne, (1), 81–103. https://doi.org./10.24425/sts.2022.140597
- Nowak, B.M. (2012). Rodzina w kryzysie. Studium resocjalizacyjne. Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Olsson, M.B., Hwang, C.P. (2008). Socioeconomic and psychological variables as risk and protective factors for parental well-being in families of children with intellectual disabilities. Journal of intellectual disability research : JIDR, 52(12), 1102–1113. https://doi.org/10.1111/j.1365-2788.2008.01081.x
- Pachowicz, M. (2018a). Inny czyli kto? Obszary i podmioty inkluzji. W: B.D. Gołęb- niak, M. Pachowicz (red.), Ku inkluzji społeczno-kulturowej w szkole. Od pedagogiki klasy do pedagogiki włączającej (s. 45–60). Collegium Da Vinci; Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
- Pachowicz, M. (2018b). Mechanizmy ekskluzywne ukryte w procesie inkluzji. W: B.D. Gołębniak, M. Pachowicz (red.), Ku inkluzji społeczno-kulturowej w szkole. Od pedagogiki klasy do pedagogiki włączającej (s. 97–121). Collegium Da Vinci; Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
- Pachowicz, M. (2020). Edukacja i terapia osób z niepełnosprawnością w czasie pandemii COVID-19 na przykładzie Ośrodka Rewalidacyjno-Edukacyjno-Wychowawczego. Parezja, (2), 106–120. https://doi.org/10.15290/parezja.2020.14.09
- Palak, Z., Bujnowska, A., Pawlak, A. (red.). (2010). Edukacyjne i rehabilitacyjne konteksty rozwoju osób z niepełnosprawnością w różnych okresach ich życia. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
- Parchomiuk, M., Szabała, B. (2011). Wsparcie społeczne matek dzieci niepełnosprawnych a ich postawy rodzicielskie. W: A. Grabarz, B. Szluz, M. Urbańska, W. Walc (red.), Rodzina w środowisku lokalnym. Pomoc – wsparcie – opieka (s. 73–90). Wydawnictwo „Koraw” Dorota Kocząb. https://repozytorium.ur.edu.pl/items/ f5afcd8e-4134-45a8-ae74-fb083d651322
- Piekacz, A. (2020). Wielowymiarowość diagnozy i terapii FASD. Difin.
- Pilecki, J. (red.). (2002). Usprawnianie, wychowanie i nauczanie osób z głębszym upośledzeniem umysłowym. Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej w Krakowie.
- Piotrowicz, R. (2012). Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka – kompleksowe wsparcie terapeutyczne dziecka i rodziny. Diagnoza a program. Ośrodek Rozwoju Edu- kacji MEN. https://ore.edu.pl/wp-content/uploads/phocadownload/pracownie/ piotrowicz_wczesne-wspomaganie-rozwoju-dziecka.pdf.
- Ruppert, F. (2012). Symbioza i autonomia. Trauma symbiotyczna i miłość bez uwikłań. Czarna Owca.
- Ruppert, F. (2015). Wczesna trauma. Rozpoznawanie i uwalnianie. Wydawnictwo Virgo.
- Schiraldi, G.R. (2022). Traumatyczne doświadczenia z dzieciństwa. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
- Sekułowicz, M. (2010). Problemy funkcjonowania matek i ojców dzieci z niepełno- sprawnością. W: Z. Palak, A. Bujnowska, A. Pawlak (red.), Edukacyjne i rehabilitacyjne konteksty rozwoju osób z niepełnosprawnością w różnych okresach ich życia (s. 47–67). Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
- Sekułowicz, M. (2013). Wypalenie się sił rodziców dzieci z niepełnosprawnością. Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
- Sikorska, I. (2014). Dziecięca trauma: psychologiczne konsekwencje dla dalszego rozwoju. Sztuka Leczenia, (3–4), 55–70. https://www.sztukaleczenia.pl/pub/2014/3-4/ sztuka_leczenia_55-70.pdf
- Stelter, Ż. (2011). Realizacja ról rodzicielskich w rodzinie z dzieckiem niepełnosprawnym. W: H. Liberska (red.), Rodzina z dzieckiem niepełnosprawnym – możliwości i ograniczenia rozwoju (s. 67–94). Difin. http://hdl.handle.net/10593/9697
- Stelter, Ż. (2013). Pełnienie ról rodzicielskich wobec dziecka niepełnosprawnego intelektualnie. Difin.
- Netografia:
- Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych. (2022, 20 kwietnia). Dane dotyczące zakładów pracy chronionej. www.niepelnosprawni.gov. pl/p,84,dane-dotyczace-zakladow-pracy-chronionej
- Eksperci: Niepełnosprawni nie pracują m.in. z powodu ukrytej dyskryminacji. (2017, 6 października). Dziennik Gazeta Prawna. https://serwisy.gazetaprawna.pl/pra- ca-i-kariera/artykuly/1076238,aktywnosc-zawodowa-niepelnosprawnych.html
- Fundacja EY. (b.d.). Dzieci i Młodzież – edukacja i wsparcie. https://www.ey.com/ pl_pl/fundacja/dzieci-i-mlodziez
- GUS. (2022, 1 grudnia). Osoby niepełnosprawne w 2021 r. https://stat.gov.pl/ files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5487/26/3/1/osoby_ niepelnosprawne_w_2021_r.pdf
- GUS. (2023, 11 maja). Piecza zastępcza w 2022 r. https://stat.gov.pl/obszary-tematycz- ne/dzieci-i-rodzina/dzieci/piecza-zastepcza-w-2022-roku,1,7.html
- Matłacz, A. (2023, 17 kwietnia). NIK o asystencji dla niepełnosprawnych: program jest, ale potrzebujący wciąż bez wsparcia. Prawo.pl. https://www.prawo.pl/samo- rzad/program-asystent-osoby-niepelnosprawnej-kontrola-nik-2023,520827.html
- Opolski Urząd Wojewódzki. (2023). Opieka wytchnieniowa – edycja 2023. https:// www.gov.pl/web/uw-opolski/opieka-wytchnieniowa---edycja-2023
- Rozwój technologii i praca zdalna pomagają aktywizować osoby z niepełnosprawnościami. Dziś 80 proc. z nich nie pracuje i nie szuka pracy. (2022, 2 marca). Newseria. www.biznes.newseria.pl/news/rozwoj-technologii-i,p631779669
- Różański, M. (2021, 5 marca). Usługi asystenckie w całym kraju. Lista organizacji pozarządowych z dodatkowego naboru. nipelnosprawni.pl. https://www.niepel- nosprawni.pl/ledge/x/1765590
- Uchwała w sprawie przyjęcia polityki publicznej pod nazwą Strategia rozwoju usług społecznych, polityka publiczna do roku 2030 (z perspektywą do 2035r.). Kan- celaria Prezesa Rady Ministrów. (2022, 7 czerwca). https://www.gov.pl/web/ premier/uchwala-w-sprawie-przyjecia-polityki-publicznej-pod-nazwa-strate- gia-rozwoju-uslug-spolecznych-polityka-publiczna-do-roku-2030-z-perspekty- wa-do-2035-r
Referencje
Banasiak, A. (2014). Wsparcie społeczne a poziom doświadczanego stresu rodzicielskiego u ojców dzieci z zaburzeniami rozwoju. Pedagogika rodziny. Family Peda- gogy, 4(4), 177–188. https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Pedagogika_Rodziny/ Pedagogika_Rodziny-r2014-t4-n4/Pedagogika_Rodziny-r2014-t4-n4-s177-188/ Pedagogika_Rodziny-r2014-t4-n4-s177-188.pdf
Barbour, R. (2011). Badania fokusowe. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bremner, J.D., Vermetten, E. (2004). Neuroanatomical changes associated with phar-
macotherapy in possttraumatic stress disorder. Annals of the New York Academy of
Sciences, 1032, 154–157. https://doi.org/10.1196/annals.1314.012
Cebella, A., Łucka, I. (2007). Zespół stresu pourazowego – rozumienie i leczenie. Via
Medica.
Czajkowska-Kisil, M., Łacheta, J. (2016). System wsparcia rodziny dziecka głuchego
w Polsce. Stan obecny i rekomendowane zmiany. Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich. https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/System_wsparcia_rodziny_dzie- cka_gluchego_w_Polsce_stan_obecny_i_rekomendowane_zmiany.pdf
Czapliński, J. (2020a). Osobowość szczęśliwego człowieka. W: J. Czapliński (red.), Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka (Nowe Tendencje w Psychologii , t. 10, s. 395–379). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Czapliński, J. (red.). (2020b). Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ćwirynkało, K., Żywanowska, A. (2004). Wieloaspektowość wsparcia społecznego rodzin wychowujących dziecko niepełnosprawne. W: G. Kwaśniewska, A. Wojnarska (red.), Aktualne problemy wsparcia społecznego osób niepełnosprawnych (s. 75–82). Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Fischer, J. (2015). Terapia osób, które przetrwały traumy złożone. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Flick, U. (2011). Jakość w badaniach jakościowych. Wydawnictwo Naukowe PWN. Flick, U. (2012). Projektowanie badania jakościowego. Wydawnictwo Naukowe PWN. Giese-Szczap, K. (2022). Niecodzienne dzieci, niecodzienni rodzice. Diagnoza – wsparcie – codzienność. Wydawnictwo Impuls.
Gołębniak, B.D., Pachowicz, M. (red.). (2018). Ku inkluzji społeczno-kulturowej w szkole. Od pedagogiki klasy do pedagogiki włączającej. Collegium Da Vinci; Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Grabarz, A., Szluz, B., Urbańska, M., Walc, W. (red.). (2011). Rodzina w środowisku lokalnym. Pomoc – wsparcie – opieka. Wydawnictwo „Koraw” Dorota Kocząb. Jadczak-Szumiło, T. (2024), Terapia dzieci ze spektrum zaburzeń poalkoholowych
i wsparcie rodziców w procesie opieki i wychowania. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 23(1), 12–32. https://dzieckokrzywdzone.fdds.pl/index.php/ DK/article/view/906/750#
Janocha, W. (2009). Rodzina z osobą niepełnosprawną w społecznym systemie wsparcia. Wydawnictwo Jedność.
Jarmużek, J. (2019). Wsparcie informacyjne rodziców dziecka z niepełnosprawnością. Perspektywa salutogenetyczna. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Gospodarki. Edukacja, Rodzina, Społeczeństwo, 4, 245–262. https://bibliotekanauki.pl/artic- les/1833693
Jazłowska, A., Przybyła-Basista, H. (2019). Doświadczenie stresu i odnajdywanie pozytywnych aspektów rodzicielstwa w kontekście wychowywania dziecka z nie- pełnosprawnością intelektualną. Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 18(2). https://dzieckokrzywdzone.fdds.pl/index.php/DK/article/view/713
Kirenko, J. (2022). Aspiracje rodzicielskie wobec dzieci z niepełnosprawnościami. Struk- tura i uwarunkowania. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Kolk van der, B. (2018). Strach ucieleśniony. Mózg, umysł i ciało w terapii traumy. Czarna Owca.
Kordaczuk-Wąs, M., Wiktorowicz-Sosnowska, M. (red.). (2018). Rodzina zastępcza. Pomiędzy prawem, teorią i praktyką. Exante Wydawnictwo Naukowe dr Klaudia Pujer.
Kossowska, A. (2022). Nie jesteśmy bogami – o poczuciu winy rodziców dzieci z nie- pełnosprawnościami. Charaktery. Magazyn psychologiczny, (6), 43–45.
Kwaśniewska, G., Wojnarska, A. (red.). (2004). Aktualne problemy wsparcia społecznego osób niepełnosprawnych. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Liberska, H. (red.). (2011). Rodzina z dzieckiem niepełnosprawnym – możliwości i ograniczenia rozwoju. Difin.
Liberska H., Matuszewska M. (2011). Model rodziny z dzieckiem niepełnosprawnym. W: H. Liberska (red.), Rodzina z dzieckiem niepełnosprawnym – możliwości i ograniczenia rozwoju (s. 41–66). Difin.
Lis-Turlejska, M. (1998). Traumatyczny stres. Koncepcje i badania. Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
Łakomy, D., Trojańska, M. (2002). Wczesna pomoc dziecku głębiej upośledzonemu. umysłowo i jego rodzinie. W: J. Pilecki (red.), Usprawnianie, wychowywanie i na- uczanie osób z głębszym upośledzeniem umysłowym (Wyd. 2 zm., s. 33–63). Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Masulani-Mwale, C., Kauye, F., Gladstone, M., Mathanga, D. (2018). Prevalence of psychological distress among parents of children with intellectual disabilities in Malawi. BMC Psychiatry, 18(1), 146. https://doi.org/10.1186/s12888-018-1731-x
McMackin, R., Newman, E., Fogler, J., Keane, T. (2015). Terapia traumy. Teoria i praktyka terapii oparta na dowodach. Wydawnictwo Harmonia Universalis.
Mikołajczyk-Lerman, G. (2011). Kobiety i ich niepełnosprawne dzieci. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, 39, 73–90. http://hdl.handle.net/11089/865
Nawojski, R., Kowalska, B. (2022). „Kiedy państwo mnie nie chroni...” – oddolne mobilizacje na rzecz praw reprodukcyjnych a doświadczanie obywatelstwa. Stu- dia Socjologiczne, (1), 81–103. https://doi.org./10.24425/sts.2022.140597
Nowak, B.M. (2012). Rodzina w kryzysie. Studium resocjalizacyjne. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Olsson, M.B., Hwang, C.P. (2008). Socioeconomic and psychological variables as risk and protective factors for parental well-being in families of children with intellectual disabilities. Journal of intellectual disability research : JIDR, 52(12), 1102–1113. https://doi.org/10.1111/j.1365-2788.2008.01081.x
Pachowicz, M. (2018a). Inny czyli kto? Obszary i podmioty inkluzji. W: B.D. Gołęb- niak, M. Pachowicz (red.), Ku inkluzji społeczno-kulturowej w szkole. Od pedagogiki klasy do pedagogiki włączającej (s. 45–60). Collegium Da Vinci; Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Pachowicz, M. (2018b). Mechanizmy ekskluzywne ukryte w procesie inkluzji. W: B.D. Gołębniak, M. Pachowicz (red.), Ku inkluzji społeczno-kulturowej w szkole. Od pedagogiki klasy do pedagogiki włączającej (s. 97–121). Collegium Da Vinci; Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Pachowicz, M. (2020). Edukacja i terapia osób z niepełnosprawnością w czasie pandemii COVID-19 na przykładzie Ośrodka Rewalidacyjno-Edukacyjno-Wychowawczego. Parezja, (2), 106–120. https://doi.org/10.15290/parezja.2020.14.09
Palak, Z., Bujnowska, A., Pawlak, A. (red.). (2010). Edukacyjne i rehabilitacyjne konteksty rozwoju osób z niepełnosprawnością w różnych okresach ich życia. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Parchomiuk, M., Szabała, B. (2011). Wsparcie społeczne matek dzieci niepełnosprawnych a ich postawy rodzicielskie. W: A. Grabarz, B. Szluz, M. Urbańska, W. Walc (red.), Rodzina w środowisku lokalnym. Pomoc – wsparcie – opieka (s. 73–90). Wydawnictwo „Koraw” Dorota Kocząb. https://repozytorium.ur.edu.pl/items/ f5afcd8e-4134-45a8-ae74-fb083d651322
Piekacz, A. (2020). Wielowymiarowość diagnozy i terapii FASD. Difin.
Pilecki, J. (red.). (2002). Usprawnianie, wychowanie i nauczanie osób z głębszym upośledzeniem umysłowym. Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej w Krakowie.
Piotrowicz, R. (2012). Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka – kompleksowe wsparcie terapeutyczne dziecka i rodziny. Diagnoza a program. Ośrodek Rozwoju Edu- kacji MEN. https://ore.edu.pl/wp-content/uploads/phocadownload/pracownie/ piotrowicz_wczesne-wspomaganie-rozwoju-dziecka.pdf.
Ruppert, F. (2012). Symbioza i autonomia. Trauma symbiotyczna i miłość bez uwikłań. Czarna Owca.
Ruppert, F. (2015). Wczesna trauma. Rozpoznawanie i uwalnianie. Wydawnictwo Virgo.
Schiraldi, G.R. (2022). Traumatyczne doświadczenia z dzieciństwa. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Sekułowicz, M. (2010). Problemy funkcjonowania matek i ojców dzieci z niepełno- sprawnością. W: Z. Palak, A. Bujnowska, A. Pawlak (red.), Edukacyjne i rehabilitacyjne konteksty rozwoju osób z niepełnosprawnością w różnych okresach ich życia (s. 47–67). Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Sekułowicz, M. (2013). Wypalenie się sił rodziców dzieci z niepełnosprawnością. Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Sikorska, I. (2014). Dziecięca trauma: psychologiczne konsekwencje dla dalszego rozwoju. Sztuka Leczenia, (3–4), 55–70. https://www.sztukaleczenia.pl/pub/2014/3-4/ sztuka_leczenia_55-70.pdf
Stelter, Ż. (2011). Realizacja ról rodzicielskich w rodzinie z dzieckiem niepełnosprawnym. W: H. Liberska (red.), Rodzina z dzieckiem niepełnosprawnym – możliwości i ograniczenia rozwoju (s. 67–94). Difin. http://hdl.handle.net/10593/9697
Stelter, Ż. (2013). Pełnienie ról rodzicielskich wobec dziecka niepełnosprawnego intelektualnie. Difin.
Netografia:
Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych. (2022, 20 kwietnia). Dane dotyczące zakładów pracy chronionej. www.niepelnosprawni.gov. pl/p,84,dane-dotyczace-zakladow-pracy-chronionej
Eksperci: Niepełnosprawni nie pracują m.in. z powodu ukrytej dyskryminacji. (2017, 6 października). Dziennik Gazeta Prawna. https://serwisy.gazetaprawna.pl/pra- ca-i-kariera/artykuly/1076238,aktywnosc-zawodowa-niepelnosprawnych.html
Fundacja EY. (b.d.). Dzieci i Młodzież – edukacja i wsparcie. https://www.ey.com/ pl_pl/fundacja/dzieci-i-mlodziez
GUS. (2022, 1 grudnia). Osoby niepełnosprawne w 2021 r. https://stat.gov.pl/ files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5487/26/3/1/osoby_ niepelnosprawne_w_2021_r.pdf
GUS. (2023, 11 maja). Piecza zastępcza w 2022 r. https://stat.gov.pl/obszary-tematycz- ne/dzieci-i-rodzina/dzieci/piecza-zastepcza-w-2022-roku,1,7.html
Matłacz, A. (2023, 17 kwietnia). NIK o asystencji dla niepełnosprawnych: program jest, ale potrzebujący wciąż bez wsparcia. Prawo.pl. https://www.prawo.pl/samo- rzad/program-asystent-osoby-niepelnosprawnej-kontrola-nik-2023,520827.html
Opolski Urząd Wojewódzki. (2023). Opieka wytchnieniowa – edycja 2023. https:// www.gov.pl/web/uw-opolski/opieka-wytchnieniowa---edycja-2023
Rozwój technologii i praca zdalna pomagają aktywizować osoby z niepełnosprawnościami. Dziś 80 proc. z nich nie pracuje i nie szuka pracy. (2022, 2 marca). Newseria. www.biznes.newseria.pl/news/rozwoj-technologii-i,p631779669
Różański, M. (2021, 5 marca). Usługi asystenckie w całym kraju. Lista organizacji pozarządowych z dodatkowego naboru. nipelnosprawni.pl. https://www.niepel- nosprawni.pl/ledge/x/1765590
Uchwała w sprawie przyjęcia polityki publicznej pod nazwą Strategia rozwoju usług społecznych, polityka publiczna do roku 2030 (z perspektywą do 2035r.). Kan- celaria Prezesa Rady Ministrów. (2022, 7 czerwca). https://www.gov.pl/web/ premier/uchwala-w-sprawie-przyjecia-polityki-publicznej-pod-nazwa-strate- gia-rozwoju-uslug-spolecznych-polityka-publiczna-do-roku-2030-z-perspekty- wa-do-2035-r