Pasek boczny artykułu

Download
PDF
Statistic
Read Counter : 165 Download : 24984

Treść głównego artykułu

Abstrakt

Andrzej Wajda często podejmował w swoich filmach temat samotności. W ekranizacji Tataraku (2009) pokazał samotność małżonków w obliczu choroby i śmierci. Reżyser wykorzystał dwa opowiadania: Tatarak Jarosława Iwaszkiewicza i Nagłe wezwanie Sándora Máraiego. Najważniejszy wątek filmowy stanowi prywatne wyznanie aktorki Krystyny Jandy, która niedawno straciła męża. W analizie filmu Wajdy można posłużyć się pojęciem mimesis. Paul Ricoeur w „Czasie i opowieści” przekonuje, że mimesis nie jest kategorią jednorodną, wyróżnia jej trzy odmiany. W trzech mimesis Tataraku kryją się różne znaczenia samotności. W mimesis III krzyżują się dwa światy: świat twórcy i świat odbiorcy. Narracja Jandy prowadzi do czynnego rozumienia, czym jest doświadczenie utraty i samotności, jest jego konkretyzacją. Opowiadanie o utracie i samotności jest dla niej także formą terapii.

Słowa kluczowe

Andrzej Wajda fenomen utraty Krystyna Janda narracja autobiograficzna Tatarak

Szczegóły artykułu

Licencja

Osoba publikująca wyraża zgodę na udostępnianie utworu przez Dolnośląską Szkołę Wyższą na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe, której pełny tekst dostępny jest na stronie internetowej: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/legalcode

Osoba zgłaszająca upoważniona przez pozostałych współautorów do ich reprezentowania (autor korespondencyjny) zgłoszonego „utworu” oświadcza, że przysługują mu/jej autorskie prawa do utworu, które nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem.

Utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób, ani nie jest ograniczony prawami na rzecz osób trzecich.

Utwór nie był wcześniej publikowany pod tym samym lub innym tytułem, nie stanowi również części innej publikacji. Utwór nie jest obecnie przedmiotem postępowania w innym wydawnictwie.

Osoba zgłaszająca utwór do publikacji w czasopiśmie „Forum Oświatowe” i tym samym potwierdza, że:

  1. Utwór został przygotowany zgodnie z zasadami edytorskimi obowiązującymi w czasopiśmie.
  2. Utwór zawiera informacje o źródłach finansowania badań, które stanowiły podstawę jego opracowania.
  3. Wyraża zgodę na przekazanie utworu do podwójnej recenzji, na podstawie której redakcja podejmie decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu utworu do publikacji.
  4. Wyraża zgodę na dokonanie przez redakcję koniecznych zmian utworu wynikających z opracowania redakcyjnego.
  5. Zobowiązuje się do niezwłocznego dokonania korekty autorskiej utworu, po jego akceptacji przez redakcję. Niedokonanie korekty autorskiej w terminie 14 dni od daty otrzymania materiałów, traktowane będzie za zgodę na wydanie utworu w postaci przekazanej do korekty.

Osoba zgłaszająca udziela Dolnośląskiej Szkole Wyższej nieodpłatnej, nieograniczonej terytorialnie i czasowo nieodpłatnej licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu pod warunkiem jego przyjęcia do opublikowania w czasopiśmie „Forum Oświatowe”, na następujących polach eksploatacji:

  1. Utrwalanie, zwielokrotnianie i wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową i zapisu elektronicznego.
  2. Obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono: wprowadzanie do obrotu, sprzedaż, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, również w sieci Internet.
  3. Włączenie utworu w skład utworu zbiorowego.
  4. Tłumaczenia na inne języki i rozpowszechniania tych tłumaczeń.

 

Publikujemy zgodnie z zaleceniami The Committee on Publication Ethics (COPE), w wolnym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Biogram autora

Małgorzata Okupnik, Akademia Muzyczna im. Ignacego Jana Paderewskiego w Poznaniu, Wydział Dyrygentury Chóralnej, Edukacji Muzycznej i Muzyki Kościelnej

Absolwentka filologii polskiej i kulturoznawstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (UAM), doktor nauk humanistycznych w zakresie nauk o poznaniu i komunikacji (2003); autorka monografii "Autobiografie polskich sportowców samotników" (2005), redaktor naukowy tomu "Nie lubie chodzić po cudzych śladach... O życiu i dziełach Ryszarda W. Schramma" (2009), autorka 50 artykułów publikowanych w czasopismach i pracach zbiorowych. Przygotowuje książkę o fenomenie utraty w kulturze współczesnej.
Jak cytować
Okupnik, M. (2014). Filmowe studium samotności. O „Tataraku” Andrzeja Wajdy. Forum Oświatowe, 26(1(51), 61-77. Pobrano z https://forumoswiatowe.pl/index.php/czasopismo/article/view/47

Referencje

  1. Baker, T. C. (2010). The Art of Losing: the Place of Death in Writers’ Memoirs. W: R. Bradford (red.), Life Writing. Essays on Autobiography, Biography and Literature (s. 219–232). New York, NY: Palgrave Macmillans.
  2. Berman, J. (2010). Companionship in Grief: Love and Loss in the Memoirs of C.S. Lewis, John Beyley, Donald Hall, Joan Didion and Calvin Trillin. Amherst, MA: University of Massachussets Press.
  3. Biedrzycki, K. (2009). Rana. Znak, 12, 150–155.
  4. Didion, J. (2007). Rok magicznego myślenia (H. Pasierska, Tłum.). Warszawa: Prószyński i S-ka.
  5. Grimal, P. (1987). Słownik mitologii greckiej i rzymskiej (M. Bronarska i in., Tłum.) Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
  6. Ingarden, R. (1971). U podstaw teorii poznania. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  7. Iwaszkiewicz, J. (1993a). Panny z Wilka. W: J. Iwaszkiewicz, Najpiękniejsze opowiadania (s. 45–98). Londyn: Puls.
  8. Iwaszkiewicz, J. (1993b). Tatarak. W: J. Iwaszkiewicz, Najpiękniejsze opowiadania (s. 446–465). Londyn: Puls.
  9. Iwaszkiewicz, J. (2010). Dzienniki 1965-1963. Warszawa: Czytelnik.
  10. Iwaszkiewicz, M. (2009, maj). Czerwona koszula. Pobrano 16 sierpnia 2012, z: http://www.dwutygodnik.com/artykul/104-czerwona-koszula.html
  11. Iwaszkiewicz-Wojdowska, M. (2009). O ojcu i jego twórczości. W: K. Szajowska (red.), Tatarak: pożegnanie miłości (s. 106–116). Warszawa: Prószyński i S-ka.
  12. Janda, K. (2009a, 10 października). Nie zrobię już ważniejszego filmu. Rzeczpospolita. Pobrano 16 sierpnia 2012, z: http://www.krystynajanda.pl/prasa/2220
  13. Janda, K. (2009b). Nikt inny nie zrobiłby takiego filmu. W: K. Szajowska (red.), Tatarak: pożegnanie miłości (s. 27–49). Warszawa: Prószyński i S-ka.
  14. Janda, K. (2012). Dziennik dla Andrzeja Wajdy: napisany dla filmu „Tatarak”. Pobrano z: http://www.krystynajanda.pl/edward-klosinski/2837
  15. Kott, J. (2000). Lustro: o ludziach i teatrze. Warszawa: Czytelnik.
  16. Kramek-Klicka, A. (2009). Ktoś komuś coś opowiada… Tatarak. Respublica Nowa, 6, 11–14.
  17. Lewis, C. S. (2009). Smutek (J. Olędzka, Tłum.). Kraków: Esprit.
  18. Lévinas, E. (1999). Czas i to, co inne (J. Margański, Tłum.). Warszawa: Wydawnictwo KR.
  19. Márai, S. (2008). Nagłe wezwanie. W: S. Márai, Magia (I. Makarewicz, Tłum., s. 7–15). Warszawa: Czytelnik.
  20. Mecke, J. (2009). Die Mimesis der Zeit. W: J. Türschmann, W. Aichinger (red.), Das Ricoeur-Experiment: Mimesis der Zeit in Literatur und Film (s. 13–27). Tübingen: Bunter Narr.
  21. Michałowska, M. (2007). Obraz utajony: szkice o fotografii i pamięci. Kraków: Galeria f5 & Księgarnia Fotograficzna.
  22. Mykietyn, P. (2003). Patrzę w głąb swojej duszy. Muzyka21, 5, 16.
  23. Oesterreicher-Mollwo, M. (1992). Leksykon symboli. Warszawa: ROK.
  24. Pucki, Z. (2011). Zrozumieć utratę: Magna quaestio w obliczu żałoby. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  25. Ricoeur, P. (2005). O sobie samym jako innym (B. Chełstowski, Tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  26. Ricoeur, P. (2008). Czas i opowieść: intryga i historyczna opowieść (Tom 1, M. Frankiewicz, Tłum.). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  27. Shakespeare, W. (1964). Sonety. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
  28. Shakespeare, W. (1993). Sonety (S. Barańczak, Tłum.). Poznań: Wydawnictwo a5.
  29. Sittser, G. S. (2005). Łaska ukryta: strata, która umacnia (M. Wilkosz, Tłum.). Katowice: Wydawnictwo Credo.
  30. Storr, A. (2010). Samotność: powrót do jaźni (J. Prokopiuk, P. J. Sieradzan, Tłum.). Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
  31. Tischner, J. (2006). Studia z filozofii świadomości. Kraków: Instytut Myśli Józefa Tischnera.
  32. Wajda, A. (2009a). Jak spotyka się dojrzałość z młodością, jak się z nią mija. W: K. Szajowska (red.), Tatarak: pożegnanie miłości (s. 3–18). Warszawa: Prószyński i S-ka.
  33. Wajda, A. (Reżyser). (2009b). Tatarak [Film]. Polska: Agencja Media Plus.
  34. Wolicka, E. (1995). Filozofia a nauka o literaturze: Paula Ricoeura próba nowej interpretacji kategorii mimesis. Teksty Drugie, 5, 70.
  35. Wolicka, E. (2010). Narracja i egzystencja. „Droga okrężna” Paula Ricoeura od hermeneutyki do ontoantropologii. Lublin: Wydawnictwo Naukowe KUL.