Treść głównego artykułu

Abstrakt

Andrzej Wajda często podejmował w swoich filmach temat samotności. W ekranizacji Tataraku (2009) pokazał samotność małżonków w obliczu choroby i śmierci. Reżyser wykorzystał dwa opowiadania: Tatarak Jarosława Iwaszkiewicza i Nagłe wezwanie Sándora Máraiego. Najważniejszy wątek filmowy stanowi prywatne wyznanie aktorki Krystyny Jandy, która niedawno straciła męża. W analizie filmu Wajdy można posłużyć się pojęciem mimesis. Paul Ricoeur w „Czasie i opowieści” przekonuje, że mimesis nie jest kategorią jednorodną, wyróżnia jej trzy odmiany. W trzech mimesis Tataraku kryją się różne znaczenia samotności. W mimesis III krzyżują się dwa światy: świat twórcy i świat odbiorcy. Narracja Jandy prowadzi do czynnego rozumienia, czym jest doświadczenie utraty i samotności, jest jego konkretyzacją. Opowiadanie o utracie i samotności jest dla niej także formą terapii.

Słowa kluczowe

Andrzej Wajda fenomen utraty Krystyna Janda narracja autobiograficzna Tatarak

Szczegóły artykułu

Biogram autora

Małgorzata Okupnik, Akademia Muzyczna im. Ignacego Jana Paderewskiego w Poznaniu, Wydział Dyrygentury Chóralnej, Edukacji Muzycznej i Muzyki Kościelnej

Absolwentka filologii polskiej i kulturoznawstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (UAM), doktor nauk humanistycznych w zakresie nauk o poznaniu i komunikacji (2003); autorka monografii "Autobiografie polskich sportowców samotników" (2005), redaktor naukowy tomu "Nie lubie chodzić po cudzych śladach... O życiu i dziełach Ryszarda W. Schramma" (2009), autorka 50 artykułów publikowanych w czasopismach i pracach zbiorowych. Przygotowuje książkę o fenomenie utraty w kulturze współczesnej.
Jak cytować
Okupnik, M. (2014). Filmowe studium samotności. O „Tataraku” Andrzeja Wajdy. Forum Oświatowe, 26(1(51), 61-77. Pobrano z https://forumoswiatowe.pl/index.php/czasopismo/article/view/47

Referencje

  1. Baker, T. C. (2010). The Art of Losing: the Place of Death in Writers’ Memoirs. W: R. Bradford (red.), Life Writing. Essays on Autobiography, Biography and Literature (s. 219–232). New York, NY: Palgrave Macmillans.
  2. Berman, J. (2010). Companionship in Grief: Love and Loss in the Memoirs of C.S. Lewis, John Beyley, Donald Hall, Joan Didion and Calvin Trillin. Amherst, MA: University of Massachussets Press.
  3. Biedrzycki, K. (2009). Rana. Znak, 12, 150–155.
  4. Didion, J. (2007). Rok magicznego myślenia (H. Pasierska, Tłum.). Warszawa: Prószyński i S-ka.
  5. Grimal, P. (1987). Słownik mitologii greckiej i rzymskiej (M. Bronarska i in., Tłum.) Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
  6. Ingarden, R. (1971). U podstaw teorii poznania. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  7. Iwaszkiewicz, J. (1993a). Panny z Wilka. W: J. Iwaszkiewicz, Najpiękniejsze opowiadania (s. 45–98). Londyn: Puls.
  8. Iwaszkiewicz, J. (1993b). Tatarak. W: J. Iwaszkiewicz, Najpiękniejsze opowiadania (s. 446–465). Londyn: Puls.
  9. Iwaszkiewicz, J. (2010). Dzienniki 1965-1963. Warszawa: Czytelnik.
  10. Iwaszkiewicz, M. (2009, maj). Czerwona koszula. Pobrano 16 sierpnia 2012, z: http://www.dwutygodnik.com/artykul/104-czerwona-koszula.html
  11. Iwaszkiewicz-Wojdowska, M. (2009). O ojcu i jego twórczości. W: K. Szajowska (red.), Tatarak: pożegnanie miłości (s. 106–116). Warszawa: Prószyński i S-ka.
  12. Janda, K. (2009a, 10 października). Nie zrobię już ważniejszego filmu. Rzeczpospolita. Pobrano 16 sierpnia 2012, z: http://www.krystynajanda.pl/prasa/2220
  13. Janda, K. (2009b). Nikt inny nie zrobiłby takiego filmu. W: K. Szajowska (red.), Tatarak: pożegnanie miłości (s. 27–49). Warszawa: Prószyński i S-ka.
  14. Janda, K. (2012). Dziennik dla Andrzeja Wajdy: napisany dla filmu „Tatarak”. Pobrano z: http://www.krystynajanda.pl/edward-klosinski/2837
  15. Kott, J. (2000). Lustro: o ludziach i teatrze. Warszawa: Czytelnik.
  16. Kramek-Klicka, A. (2009). Ktoś komuś coś opowiada… Tatarak. Respublica Nowa, 6, 11–14.
  17. Lewis, C. S. (2009). Smutek (J. Olędzka, Tłum.). Kraków: Esprit.
  18. Lévinas, E. (1999). Czas i to, co inne (J. Margański, Tłum.). Warszawa: Wydawnictwo KR.
  19. Márai, S. (2008). Nagłe wezwanie. W: S. Márai, Magia (I. Makarewicz, Tłum., s. 7–15). Warszawa: Czytelnik.
  20. Mecke, J. (2009). Die Mimesis der Zeit. W: J. Türschmann, W. Aichinger (red.), Das Ricoeur-Experiment: Mimesis der Zeit in Literatur und Film (s. 13–27). Tübingen: Bunter Narr.
  21. Michałowska, M. (2007). Obraz utajony: szkice o fotografii i pamięci. Kraków: Galeria f5 & Księgarnia Fotograficzna.
  22. Mykietyn, P. (2003). Patrzę w głąb swojej duszy. Muzyka21, 5, 16.
  23. Oesterreicher-Mollwo, M. (1992). Leksykon symboli. Warszawa: ROK.
  24. Pucki, Z. (2011). Zrozumieć utratę: Magna quaestio w obliczu żałoby. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  25. Ricoeur, P. (2005). O sobie samym jako innym (B. Chełstowski, Tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  26. Ricoeur, P. (2008). Czas i opowieść: intryga i historyczna opowieść (Tom 1, M. Frankiewicz, Tłum.). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  27. Shakespeare, W. (1964). Sonety. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
  28. Shakespeare, W. (1993). Sonety (S. Barańczak, Tłum.). Poznań: Wydawnictwo a5.
  29. Sittser, G. S. (2005). Łaska ukryta: strata, która umacnia (M. Wilkosz, Tłum.). Katowice: Wydawnictwo Credo.
  30. Storr, A. (2010). Samotność: powrót do jaźni (J. Prokopiuk, P. J. Sieradzan, Tłum.). Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
  31. Tischner, J. (2006). Studia z filozofii świadomości. Kraków: Instytut Myśli Józefa Tischnera.
  32. Wajda, A. (2009a). Jak spotyka się dojrzałość z młodością, jak się z nią mija. W: K. Szajowska (red.), Tatarak: pożegnanie miłości (s. 3–18). Warszawa: Prószyński i S-ka.
  33. Wajda, A. (Reżyser). (2009b). Tatarak [Film]. Polska: Agencja Media Plus.
  34. Wolicka, E. (1995). Filozofia a nauka o literaturze: Paula Ricoeura próba nowej interpretacji kategorii mimesis. Teksty Drugie, 5, 70.
  35. Wolicka, E. (2010). Narracja i egzystencja. „Droga okrężna” Paula Ricoeura od hermeneutyki do ontoantropologii. Lublin: Wydawnictwo Naukowe KUL.