Treść głównego artykułu
Abstrakt
W niniejszym tekście przedstawiam tutoring rówieśniczy jako jedną z możliwości aktywnego uczenia się dzieci w kontaktach z innymi dziećmi w roli nauczycieli nieprofesjonalnych. Ten rodzaj uczenia się wymaga interakcji między bardziej i mniej kompetentnym partnerem. Ramy teoretyczne dla moich rozważań wytycza konstruktywizm społeczny w ujęciu Wygotskiego. W artykule prezentuję wybrane badania na temat uczenia się dzieci od siebie wzajemnie, eksponując korzyści płynące dla uczestników tutoringu w zakresie rozwoju poznawczego i społeczno-emocjonalnego oraz możliwe przyczyny nieskuteczności tej formy uczenia się dzieci.
Słowa kluczowe
Szczegóły artykułu
Licencja
Osoba publikująca wyraża zgodę na udostępnianie utworu przez Dolnośląską Szkołę Wyższą na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe, której pełny tekst dostępny jest na stronie internetowej: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/legalcode
Osoba zgłaszająca upoważniona przez pozostałych współautorów do ich reprezentowania (autor korespondencyjny) zgłoszonego „utworu” oświadcza, że przysługują mu/jej autorskie prawa do utworu, które nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem.
Utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób, ani nie jest ograniczony prawami na rzecz osób trzecich.
Utwór nie był wcześniej publikowany pod tym samym lub innym tytułem, nie stanowi również części innej publikacji. Utwór nie jest obecnie przedmiotem postępowania w innym wydawnictwie.
Osoba zgłaszająca utwór do publikacji w czasopiśmie „Forum Oświatowe” i tym samym potwierdza, że:
- Utwór został przygotowany zgodnie z zasadami edytorskimi obowiązującymi w czasopiśmie.
- Utwór zawiera informacje o źródłach finansowania badań, które stanowiły podstawę jego opracowania.
- Wyraża zgodę na przekazanie utworu do podwójnej recenzji, na podstawie której redakcja podejmie decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu utworu do publikacji.
- Wyraża zgodę na dokonanie przez redakcję koniecznych zmian utworu wynikających z opracowania redakcyjnego.
- Zobowiązuje się do niezwłocznego dokonania korekty autorskiej utworu, po jego akceptacji przez redakcję. Niedokonanie korekty autorskiej w terminie 14 dni od daty otrzymania materiałów, traktowane będzie za zgodę na wydanie utworu w postaci przekazanej do korekty.
Osoba zgłaszająca udziela Dolnośląskiej Szkole Wyższej nieodpłatnej, nieograniczonej terytorialnie i czasowo nieodpłatnej licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu pod warunkiem jego przyjęcia do opublikowania w czasopiśmie „Forum Oświatowe”, na następujących polach eksploatacji:
- Utrwalanie, zwielokrotnianie i wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową i zapisu elektronicznego.
- Obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono: wprowadzanie do obrotu, sprzedaż, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, również w sieci Internet.
- Włączenie utworu w skład utworu zbiorowego.
- Tłumaczenia na inne języki i rozpowszechniania tych tłumaczeń.
Publikujemy zgodnie z zaleceniami The Committee on Publication Ethics (COPE), w wolnym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Referencje
- Appelt, K., Matejczuk, M. (2013). Tutoring rówieśniczy, czyli stara metoda na nowo odkrywana. Psychologia w Szkole, 5, 1–3. Pobrane z: http://przedszkole3.olsztyn.pl/Dokumenty/tutoring_rowiesniczy.pdf
- Bałachowicz, J., Pawlik, J. (2013). Program „Akademia Przyszłości” jako droga do rozwoju podmiotowości dziecka. W: J. Bałachowicz, A. Rowicka (red.), Nowoczesny wychowawca: tutor, mentor, coach (s. 64–84). Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Janusza Korczaka.
- Brzezińska, A. I. (2005). Kiedy lider staje się tutorem, a kiedy nauczycielem?: Część 1. Remedium, 11–12(153–154), 16–17.
- Brzezińska, A. I., Rycielska, L. (2009). Tutoring jako czynnik rozwoju ucznia i nauczyciela. W: M. Budzyński, P. Czekierda, J. Traczyński, Z. Zalewski, A. Zembrzuska (red.), Tutoring w szkole: między teorią a praktyką zmiany edukacyjnej (s. 19–29). Wrocław: Towarzystwo Edukacji Otwartej.
- Budzyński, M. (2009). Tutoring szkolny – jak przez dialog rozwijać ucznia i motywować go do nauki. W: M. Budzyński, P. Czekierda, J. Traczyński, Z. Zalewski, A. Zembrzuska (red.), Tutoring w szkole: między teorią a praktyką zmiany edukacyjnej (s. 30–33). Wrocław: Towarzystwo Edukacji Otwartej.
- Czekierda, P., Fingas, B., Szala, M. (red.). (2015). Tutoring: teoria, praktyka, studia przypadków. Warszawa: Wolters Kluwer.
- Danel, Ł., Kwaśny, J., Żur, A. (2015). Tutoring na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie – Wydziałowa Indywidualna Ścieżka Edukacyjna. W: P. Czekierda, B. Fingas, M. Szala (red.), Tutoring: teoria, praktyka, studia przypadków (s. 224–231). Warszawa: Wolters Kluwer.
- Dobrowolska, D. (2013). Tutoriale z przedmiotu Edukacja polonistyczna w systemie nauczania zintegrowanego. W: J. Bałachowicz, A. Rowicka (red.), Nowoczesny wychowawca: tutor, mentor, coach (s. 149–159). Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Janusza Korczaka.
- Ehly, S. W., Larsen S. C. (1976). Peer Tutoring to Individualize Instruction. The Elementary School Journal, 76(8), 475–480. Pobrane 21 maja 2013 z: http://www.jstor.org/stable/1000304
- Fijałkowski, A. (2009). Z dziejów myślenia o tutoringu: krótki zarys historii indywidualnego kształcenia i wychowania. Kwartalnik Pedagogiczny, 2(212), 5–33.
- Filipiak, E. (2012). Rozwijanie zdolności uczenia się: z Wygotskim i Brunerem w tle. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
- Fulk, B. M., King, K. (2001). Classwide Peer Tutoring at Work. Teaching Exceptional Children, 34(2), 49–53. http://dx.doi.org/10.1177/004005990103400207
- Gaś, Z. B. (1999). Młodzieżowe programy wsparcia rówieśniczego. Katowice: „Śląsk”.
- Godlewski, D. (2015). Tutoring nie jest tani: dlaczego się opłaca i jak go finansować? W: P. Czekierda, B. Fingas, M. Szala (red.), Tutoring. Teoria, praktyka, studia przypadków (s. 89–111). Warszawa: Wolters Kluwer.
- Gondek, J. (2005). Tutoring – stara czy nowa metoda/strategia edukacyjna?: wartości poznawcze i dydaktyczne współpracy z rówieśnikami. Forum Dydaktyczne, 0, 9–11.
- Greenwood, C. (1997). Classwide Peer Tutoring. Behavior and Social Issues, 7(1), 53–57. http://dx.doi.org/10.5210/bsi.v7i1.299
- Hott, B., Walker, J., Sahni, J. (2012, kwiecień). Peer Tutoring. W: Council of Learning Disabilities. Pobrane 7 września 2014, z: http://www.council-for-learning-disabilities.org/publications/infosheets/peer-tutoring
- Kalkowski, P. (1995). Peer and Cross-Age Tutoring. School Improvement Research Series. Pobrane 29 grudnia 2014, z: http://educationnorthwest.org/sites/default/files/PeerandCross-AgeTutoring.pdf
- Karpińska-Musiał, B. (2015). Tutoring na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Gdańskiego: w trosce o jakość w ilości. W: P. Czekierda, B. Fingas, M. Szala (red.), Tutoring: teoria, praktyka, studia przypadków (s. 244–255). Warszawa: Wolters Kluwer.
- Karwacka, K., Górska, G. (2013). Stowarzyszenie Wiosna „Akademia Przyszłości”. Dobre praktyki w pracy z dziećmi. W: J. Bałachowicz, A. Rowicka (red.), Nowoczesny wychowawca: tutor, mentor, coach (s. 59–63). Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Janusza Korczaka.
- Kearns, D. M., Fuchs, D., Fuchs, L. S., McMaster, K. L., Säenz, L. (2015). Peer-Assisted Learning Strategies to Improve Student’s Word Recognition and Reading Comprehension. W: K. R. Harris, L. Meltzer (red.), The Power of Peers in the Classroom: Enhancing Learning and Social Skills (s. 143–184). New York, NY: Guilford.
- Król-Mazurkiewicz, J. (2013). Tutoring rówieśniczy – edukacyjnym SPA dla zmęczonej szkoły. W: E. Murawska (red.), Szkoła w dyskursie teorii i praktyki: wybrane konteksty (s. 47–58). Słupsk: Wydawnictwo Naukowe Contact.
- Pawlak, A. (2009). Tutoring dziecięcy w procesie nauczania-uczenia się dzieci siedmioletnich i ośmioletnich. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
- Pietrzak-Szymańska, B., Gołębiowska, M. (2013). Tutoring na poziomie dywanu… słów kilka o metodzie tutoringu w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej. W: J. Bałachowicz, A. Rowicka (red.), Nowoczesny wychowawca: tutor, mentor, coach (s. 85–90). Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Janusza Korczaka.
- Plak, J. (2013). Studium przypadku w pracy tutora i coacha. W: J. Bałachowicz, A. Rowicka (red.), Nowoczesny wychowawca: tutor, mentor, coach (s. 168–173). Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Janusza Korczaka.
- Resnick, L. B., Spillane, J. P., Goldman, P., Rangel, E. S. (2013). Wdrażanie innowacji: od wizjonerskich modeli do codziennej praktyki. W: H. Dumont, D. Istance, F. Benavides (red.), Istota uczenia się: wykorzystanie wyników badań w praktyce (s. 434–478). Warszawa: Wolters Kluwers.
- Rutkowski, K. (2015). Tutoring w Kolegium „Artes Liberales”. W: P. Czekierda, B. Fingas, M. Szala (red.), Tutoring: teoria, praktyka, studia przypadków (s. 232–238). Warszawa: Wolters Kluwer.
- Sajdera, J. (2005). Nauczanie nieformalne: tutoring jako jedna z form strategii edukacyjnej nauczyciela. Nowa Szkoła, 4, 23–26.
- Schaffer, H. R. (2009). Psychologia dziecka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Slavin, R. E. (2013). Uczenie się oparte na współpracy: dlaczego praca w grupach jest skuteczna? W: H. Dumont, D. Instance, F. Benavides (red.), Istota uczenia się: wykorzystanie wyników badań w praktyce (s. 248–276). Warszawa: Wolters Kluwers.
- Szymczak, E., Malinowska, M. (2015). Tutoring na Wydziale Oceanografii i Geografii Uniwersytetu Gdańskiego. W: P. Czekierda, B. Fingas, M. Szala (red.), Tutoring. Teoria, praktyka, studia przypadków (s. 239–244). Warszawa: Wolters Kluwer.
- Topping, K. J. (2005). Trends in Peer Learning. Educational Psychology, 25(6), 631–645. http://dx.doi.org/10.1080/01443410500345172
- Topping, K. (2011). Tutoring, czyli wzajemne wspieranie się w nauce. Warszawa: Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli. Pobrane 21 maja 2012, z: http://www.ibe.unesco.org/fileadmin/user_upload/Publications/Educational_Practices/EdPractices_5pol.pdf
- Tudge, J., Rogoff, B. (1995). Wpływ rówieśników na rozwój poznawczy – podejście Piageta i Wygotskiego. W: A. Brzezińska, G. Lutomski, B. Smykowski (red.), Dziecko wśród rówieśników i dorosłych (s. 180–213). Poznań: Zysk i S-ka.
- Twardowski, A. (2004). Strategie nauczania wspierające rozwój psychiczny dziecka. Wychowanie w Przedszkolu, 4, 3–9.
- Wilczyńska, A., Żaczek, A. (2015). Tutoring w Akademii Przyszłości Stowarzyszenia WIOSNA: nie rybę, nie wędkę, ale mentalność wędkarza. W: P. Czekierda, B. Fingas, M. Szala (red.), Tutoring: teoria, praktyka, studia przypadków (s. 270–279). Warszawa: Wolters Kluwer.
- Wood, D. (1995). Społeczne interakcje jako tutoring. W: A. Brzezińska, G. Lutomski, B. Smykowski (red.), Dziecko wśród rówieśników i dorosłych (s. 214–245). Poznań: Zysk i S-ka.
- Szczurkowska, S. (2013). Z doświadczeń tutora akademickiego na Wydziale Nauk Społecznych Wyższej Szkoły Pedagogicznej Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Warszawie. W: J. Bałachowicz, A. Rowicka (red.), Nowoczesny wychowawca: tutor, mentor, coach (s. 141–148). Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Janusza Korczaka.
- Wygotski, L. S. (1971). Wybrane prace psychologiczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
- Zuchniewicz, P. (2015). Tutoring w szkole „Żagle” Stowarzyszenia „Sternik”: między szkołą a rodziną. W: P. Czekierda, B. Fingas, M. Szala (red.), Tutoring: teoria, praktyka, studia przypadków (s. 215–223). Warszawa: Wolters Kluwer.
Referencje
Appelt, K., Matejczuk, M. (2013). Tutoring rówieśniczy, czyli stara metoda na nowo odkrywana. Psychologia w Szkole, 5, 1–3. Pobrane z: http://przedszkole3.olsztyn.pl/Dokumenty/tutoring_rowiesniczy.pdf
Bałachowicz, J., Pawlik, J. (2013). Program „Akademia Przyszłości” jako droga do rozwoju podmiotowości dziecka. W: J. Bałachowicz, A. Rowicka (red.), Nowoczesny wychowawca: tutor, mentor, coach (s. 64–84). Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Janusza Korczaka.
Brzezińska, A. I. (2005). Kiedy lider staje się tutorem, a kiedy nauczycielem?: Część 1. Remedium, 11–12(153–154), 16–17.
Brzezińska, A. I., Rycielska, L. (2009). Tutoring jako czynnik rozwoju ucznia i nauczyciela. W: M. Budzyński, P. Czekierda, J. Traczyński, Z. Zalewski, A. Zembrzuska (red.), Tutoring w szkole: między teorią a praktyką zmiany edukacyjnej (s. 19–29). Wrocław: Towarzystwo Edukacji Otwartej.
Budzyński, M. (2009). Tutoring szkolny – jak przez dialog rozwijać ucznia i motywować go do nauki. W: M. Budzyński, P. Czekierda, J. Traczyński, Z. Zalewski, A. Zembrzuska (red.), Tutoring w szkole: między teorią a praktyką zmiany edukacyjnej (s. 30–33). Wrocław: Towarzystwo Edukacji Otwartej.
Czekierda, P., Fingas, B., Szala, M. (red.). (2015). Tutoring: teoria, praktyka, studia przypadków. Warszawa: Wolters Kluwer.
Danel, Ł., Kwaśny, J., Żur, A. (2015). Tutoring na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie – Wydziałowa Indywidualna Ścieżka Edukacyjna. W: P. Czekierda, B. Fingas, M. Szala (red.), Tutoring: teoria, praktyka, studia przypadków (s. 224–231). Warszawa: Wolters Kluwer.
Dobrowolska, D. (2013). Tutoriale z przedmiotu Edukacja polonistyczna w systemie nauczania zintegrowanego. W: J. Bałachowicz, A. Rowicka (red.), Nowoczesny wychowawca: tutor, mentor, coach (s. 149–159). Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Janusza Korczaka.
Ehly, S. W., Larsen S. C. (1976). Peer Tutoring to Individualize Instruction. The Elementary School Journal, 76(8), 475–480. Pobrane 21 maja 2013 z: http://www.jstor.org/stable/1000304
Fijałkowski, A. (2009). Z dziejów myślenia o tutoringu: krótki zarys historii indywidualnego kształcenia i wychowania. Kwartalnik Pedagogiczny, 2(212), 5–33.
Filipiak, E. (2012). Rozwijanie zdolności uczenia się: z Wygotskim i Brunerem w tle. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Fulk, B. M., King, K. (2001). Classwide Peer Tutoring at Work. Teaching Exceptional Children, 34(2), 49–53. http://dx.doi.org/10.1177/004005990103400207
Gaś, Z. B. (1999). Młodzieżowe programy wsparcia rówieśniczego. Katowice: „Śląsk”.
Godlewski, D. (2015). Tutoring nie jest tani: dlaczego się opłaca i jak go finansować? W: P. Czekierda, B. Fingas, M. Szala (red.), Tutoring. Teoria, praktyka, studia przypadków (s. 89–111). Warszawa: Wolters Kluwer.
Gondek, J. (2005). Tutoring – stara czy nowa metoda/strategia edukacyjna?: wartości poznawcze i dydaktyczne współpracy z rówieśnikami. Forum Dydaktyczne, 0, 9–11.
Greenwood, C. (1997). Classwide Peer Tutoring. Behavior and Social Issues, 7(1), 53–57. http://dx.doi.org/10.5210/bsi.v7i1.299
Hott, B., Walker, J., Sahni, J. (2012, kwiecień). Peer Tutoring. W: Council of Learning Disabilities. Pobrane 7 września 2014, z: http://www.council-for-learning-disabilities.org/publications/infosheets/peer-tutoring
Kalkowski, P. (1995). Peer and Cross-Age Tutoring. School Improvement Research Series. Pobrane 29 grudnia 2014, z: http://educationnorthwest.org/sites/default/files/PeerandCross-AgeTutoring.pdf
Karpińska-Musiał, B. (2015). Tutoring na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Gdańskiego: w trosce o jakość w ilości. W: P. Czekierda, B. Fingas, M. Szala (red.), Tutoring: teoria, praktyka, studia przypadków (s. 244–255). Warszawa: Wolters Kluwer.
Karwacka, K., Górska, G. (2013). Stowarzyszenie Wiosna „Akademia Przyszłości”. Dobre praktyki w pracy z dziećmi. W: J. Bałachowicz, A. Rowicka (red.), Nowoczesny wychowawca: tutor, mentor, coach (s. 59–63). Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Janusza Korczaka.
Kearns, D. M., Fuchs, D., Fuchs, L. S., McMaster, K. L., Säenz, L. (2015). Peer-Assisted Learning Strategies to Improve Student’s Word Recognition and Reading Comprehension. W: K. R. Harris, L. Meltzer (red.), The Power of Peers in the Classroom: Enhancing Learning and Social Skills (s. 143–184). New York, NY: Guilford.
Król-Mazurkiewicz, J. (2013). Tutoring rówieśniczy – edukacyjnym SPA dla zmęczonej szkoły. W: E. Murawska (red.), Szkoła w dyskursie teorii i praktyki: wybrane konteksty (s. 47–58). Słupsk: Wydawnictwo Naukowe Contact.
Pawlak, A. (2009). Tutoring dziecięcy w procesie nauczania-uczenia się dzieci siedmioletnich i ośmioletnich. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Pietrzak-Szymańska, B., Gołębiowska, M. (2013). Tutoring na poziomie dywanu… słów kilka o metodzie tutoringu w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej. W: J. Bałachowicz, A. Rowicka (red.), Nowoczesny wychowawca: tutor, mentor, coach (s. 85–90). Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Janusza Korczaka.
Plak, J. (2013). Studium przypadku w pracy tutora i coacha. W: J. Bałachowicz, A. Rowicka (red.), Nowoczesny wychowawca: tutor, mentor, coach (s. 168–173). Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Janusza Korczaka.
Resnick, L. B., Spillane, J. P., Goldman, P., Rangel, E. S. (2013). Wdrażanie innowacji: od wizjonerskich modeli do codziennej praktyki. W: H. Dumont, D. Istance, F. Benavides (red.), Istota uczenia się: wykorzystanie wyników badań w praktyce (s. 434–478). Warszawa: Wolters Kluwers.
Rutkowski, K. (2015). Tutoring w Kolegium „Artes Liberales”. W: P. Czekierda, B. Fingas, M. Szala (red.), Tutoring: teoria, praktyka, studia przypadków (s. 232–238). Warszawa: Wolters Kluwer.
Sajdera, J. (2005). Nauczanie nieformalne: tutoring jako jedna z form strategii edukacyjnej nauczyciela. Nowa Szkoła, 4, 23–26.
Schaffer, H. R. (2009). Psychologia dziecka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Slavin, R. E. (2013). Uczenie się oparte na współpracy: dlaczego praca w grupach jest skuteczna? W: H. Dumont, D. Instance, F. Benavides (red.), Istota uczenia się: wykorzystanie wyników badań w praktyce (s. 248–276). Warszawa: Wolters Kluwers.
Szymczak, E., Malinowska, M. (2015). Tutoring na Wydziale Oceanografii i Geografii Uniwersytetu Gdańskiego. W: P. Czekierda, B. Fingas, M. Szala (red.), Tutoring. Teoria, praktyka, studia przypadków (s. 239–244). Warszawa: Wolters Kluwer.
Topping, K. J. (2005). Trends in Peer Learning. Educational Psychology, 25(6), 631–645. http://dx.doi.org/10.1080/01443410500345172
Topping, K. (2011). Tutoring, czyli wzajemne wspieranie się w nauce. Warszawa: Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli. Pobrane 21 maja 2012, z: http://www.ibe.unesco.org/fileadmin/user_upload/Publications/Educational_Practices/EdPractices_5pol.pdf
Tudge, J., Rogoff, B. (1995). Wpływ rówieśników na rozwój poznawczy – podejście Piageta i Wygotskiego. W: A. Brzezińska, G. Lutomski, B. Smykowski (red.), Dziecko wśród rówieśników i dorosłych (s. 180–213). Poznań: Zysk i S-ka.
Twardowski, A. (2004). Strategie nauczania wspierające rozwój psychiczny dziecka. Wychowanie w Przedszkolu, 4, 3–9.
Wilczyńska, A., Żaczek, A. (2015). Tutoring w Akademii Przyszłości Stowarzyszenia WIOSNA: nie rybę, nie wędkę, ale mentalność wędkarza. W: P. Czekierda, B. Fingas, M. Szala (red.), Tutoring: teoria, praktyka, studia przypadków (s. 270–279). Warszawa: Wolters Kluwer.
Wood, D. (1995). Społeczne interakcje jako tutoring. W: A. Brzezińska, G. Lutomski, B. Smykowski (red.), Dziecko wśród rówieśników i dorosłych (s. 214–245). Poznań: Zysk i S-ka.
Szczurkowska, S. (2013). Z doświadczeń tutora akademickiego na Wydziale Nauk Społecznych Wyższej Szkoły Pedagogicznej Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Warszawie. W: J. Bałachowicz, A. Rowicka (red.), Nowoczesny wychowawca: tutor, mentor, coach (s. 141–148). Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Janusza Korczaka.
Wygotski, L. S. (1971). Wybrane prace psychologiczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Zuchniewicz, P. (2015). Tutoring w szkole „Żagle” Stowarzyszenia „Sternik”: między szkołą a rodziną. W: P. Czekierda, B. Fingas, M. Szala (red.), Tutoring: teoria, praktyka, studia przypadków (s. 215–223). Warszawa: Wolters Kluwer.