Treść głównego artykułu

Abstrakt

Celem badania było sprawdzenie różnic i podobieństw w wartościowaniu celów życiowych przez ojców i dzieci. Zgodnie z motywacyjną teorią autodeterminacji dokonano podziału aspiracji na cele zewnętrzne (np. finanse, władza, sława) i wewnętrzne (np. afiliacja i cele prospołeczne). Uzyskane rezultaty wskazują, że młodzież wyżej niż ojcowie ceni cele afiliacyjne. Badania pokazało również, że w obu grupach istnieją związki celów: prospołecznych, podkreślających wagę bliskich relacji i samoakceptacji.

Słowa kluczowe

cele życiowe ojcowie rodzina teoria autodeterminacji family fathers personal goals Self-Determination Theory

Szczegóły artykułu

Jak cytować
Wojtowicz, E. (2013). Cele życiowe ojców i ich dzieci: perspektywa teorii autodeterminacji. Forum Oświatowe, 25(1(48), 73–85. Pobrano z https://forumoswiatowe.pl/index.php/czasopismo/article/view/30

Referencje

  1. Assor, A., Roth, G. i Deci, E. L. (2004). The Emotional Costs of Parents’ Conditional Regard: A Self-Determination Theory Analysis. Journal of Personality, 72(1), 47-88. doi: 10.1111/j.0022-3506.2004.00256.x
  2. Boguszewski, R. (2010). Co jest ważne, co można a czego nie wolno – normy i wartości w życiu Polaków: komunikat z badań. Warszawa: Centrum Badania Opinii Społecznej. Pobrano 3 listopada 2011, z: http://badanie.cbos.pl/details.asp?q=a1&id=4338
  3. Brown, K. W. i Kasser, T. (2005). Are psychological and ecological well-being compatible? The role of values, mindfulness, and lifestyle. Social Indicators Research, 74(2), 349-368. doi: 10.1007/s11205-004-8207-8
  4. Bryce, W. i Olney, T. J. (1991). Gender differences in consumption aspirations: a cross – cultural appraisal. Social Behavior and Personality, 19(4), 237-253. doi: 10.2224/sbp.1991.19.4.237
  5. Carver, C. S. i Baird, E. (1998). The American dream revisitated: is it what you want or why you want it that matters? Psychological Science, 9(4), 289-292. doi: 10.1111/1467-9280.00057
  6. Czapiński, J. i Panek, T. (2011). Diagnoza społeczna 2011. Pobrano 20 czerwca 2011, z: http://www.diagnoza.com
  7. Deci, E. L., Driver, R. E., Hotchkiss, L., Robbins, R. J. i Wilson, I. M. (1993). The relation of mothers’ controlling vocalizations to Children’s Intrinsic Motivation. Journal of Experimental Child Psychology, 55, 151-162.
  8. Deci, E. L. i Ryan, R. M. (1987). The Support of Autonomy and the Control of Behavior. Journal of Personality and Social Psychology, 53(6), 1024-1037. doi: 10.1037/0022-3514.53.6.1024
  9. Deci, E. L. i Ryan, R. M. (2000). The „What” and „Why” of Goal Pursuits: Human Needs and the Self-Determination of Behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227-268. doi: 10.1207/S15327965PLI1104_01
  10. Deci, E. L. i Ryan, R. M. (2008). Self-Determination Theory: A Macrotheory of Human Motivation, Development, and Health. Canadian Psychology, 49(3), 182-185. doi: 10.1037/a0012801
  11. Deci, E. L. i Vansteenkiste, M. (2004). Self – determination theory and basic need satisfaction: understanding human development in positive psychology. Ricerche di Psicologia, 27(1), 23-40.
  12. Fukuyama, F. (1997). Zaufanie: kapitał społeczny a droga do dobrobytu. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe.
  13. Fukuyama, F. (2003). Kapitał społeczny. W: L. E. Harrison i S. P. Huntington (Red.), Kultura ma znaczenie (s. 169-187). Poznań: Zysk i S-ka.
  14. Grolnick, W. S., Frodi, A. i Bridges, L. (1984). Maternal control style and the mastery motivation of one-year-olds. Infant Mental Health Journal, 5(2), 15-23. doi: 10.1002/1097-0355(198422)5:2<72::AID-IMHJ2280050203>3.0.CO;2-O
  15. Grolnick, W. S. i Ryan, R. M. (1989). Parent style associated with children’s self-regulation and competence in school. Journal of Educational Psychology, 81(2), 143–154. doi: 10.1037/0022-0663.81.2.143
  16. Grolnick, W. S., Ryan, R. M. i Deci, E. L. (1991). The inner resources for school performance: Motivational mediators of children’s perceptions of their parents. Journal of Educational Psychology, 83(4), 508-517. doi: 10.1037/0022-0663.83.4.508
  17. Grouzet, F. M., Kasser, T., Ahuvia, A., Dols, J. M., Kim, Y., Lau, S., Ryan, R. M., Saunders, S., Schmuck, P. i Sheldon, K. M. (2005). The structure of goals across 15 cultures. Journal of Personality and Social Psychology, 89(5), 800-816. doi: 10.1037/0022-3514.89.5.800
  18. Guay, F., Senecal, C., Gauthier, L. i Fernet, C. (2003). Predicting career indecision: A self-determination theory perspective. Journal of Counseling Psychology, 50(2), 165-177. doi: 10.1037/0022-0167.50.2.165
  19. Hipsz, N. i Wądołowska, K. (2011). Aktywność społeczna polaków – poziom zaangażowania i motywacje: komunikat z badań. Warszawa: Centrum Badania Opinii Społecznej. Pobrano 20 sierpnia 2011, z: http://badanie.cbos.pl/details.asp?q=a1&id=4474
  20. Huta, V. i Ryan, R. M. (2010). Pursuing pleasure or virtue: The differential and overlapping well-being benefits of hedonic and eudaimonic motives. Journal of Happiness Studies, 11(6), 735-762. doi: 10.1007/s10902-009-9171-4
  21. Kasser, T. i Ryan, R. M. (1993). A dark side of the American Dream: Correlates of financial success as a Central Life Aspiration. Journal of Personality and Social Psychology, 65(2), 410-422. doi: 10.1037/0022-3514.65.2.410
  22. Kasser, T. i Ryan, R. M. (1996). Further examining the American dream: differential correlates of intrinsic and extrinsic goals. Personality and Social Psychology Bulletin, 22(3), 80-87. doi: 10.1177/0146167296223006
  23. Kasser, T., Ryan, R. M., Zax, M. i Sameroff, A. J. (1995). The relations of maternal and social environments to late adolescents’ materialistic and prosocial values. Development Psychology, 31(6), 907-914. doi: 10.1037/0012-1649.31.6.907
  24. Kazdin, A. E. (1987). Treatment of antisocial behavior in children: current status and future directions. Psychological Bulletin, 102(2), 187-203. doi: 10.1037/0033-2909.102.2.187
  25. Kohn, M. L., Johns, H. U., Słomczyński, K. M. i Schoenbach, C. (1986). Social stratification and the transmission of values in the family: A cross-national assessment. Sociological Forum, 1(1), 73-102. doi: 10.1007/BF01115074
  26. Lekes, N., Gingras, I., Philippe, F. L., Koestner, R. i Fang., J. (2010). Parental Autonomy-Support, Intrinsic Life Goals, and Well-Being Among Adolescents in China and North America. Journal of Youth and Adolescence, 39(8), 858-869. doi: 10.1007/s10964-009-9451-7
  27. Lewandowska, J. i Wenzel, M. (2004). Praca jako wartość: komunikat z badań. Warszawa: Centrum Badania Opinii Społecznej.
  28. McAdams, D. P. i Bryant, F. B. (1987). Intimacy Motivation and subjective mental health in a nationwide sample. Journal of Personality, 55(3), 395-413. doi: 10.1111/j.1467-6494.1987.tb00444.x
  29. McHoskey, J. W. (1999). Machiavellianism, Intrinsic Versus Extrinsic Goals, and Social Interest: A Self-Determination Theory Analysis. Motivation and Emotion, 23(4), 267-283. doi: 10.1023/A:1021338809469
  30. Mierzwiński, B. (1999). Mężczyzna jako ojciec. Warszawa: Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna.
  31. Miller, R. (1979). Sytuacja młodzieży w społeczeństwie wychowującym. Warszawa: PZWS.
  32. Szafraniec, K. (2011). Młodzi 2011. Warszawa: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. Pobrano 25 marca 2013, z: http://zds.kprm.gov.pl/sites/default/files/pliki/mlodzi_2011_printerfriendly.pdf
  33. Nurmi, J. E., Pulliainen, H. i Salmela-Aro, K. (1992). Age differences in adults’ control beliefs related to life goals and concerns. Psychology and Aging, 7(2), 194-196. doi: 10.1037/0882-7974.7.2.194
  34. Pospiszyl, K. (2007). Ojciec a wychowanie dziecka. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
  35. Radkiewicz, P. i Skarżyńska, K. (2006). Dobro bliskich czy dobro ogółu? Studia Psychologiczne, 44(3), 51-61.
  36. Ryan, R. M. i Deci, E. L. (2000). Self – Determination Theory and the facilitation of Intrinsic Motivation, Social Development, and well-being. American Psychologist, 55(1), 68-78. doi: 10.1037/0003-066X.55.1.68
  37. Ryan, R. M., Chirkov, V., Little, T. D., Sheldon, K. M., Timoshina, E. i Deci, E. L. (1999). The American Dream in Russia: Extrinsic aspirations and well-being in two cultures. Personality and Social Psychology Bulletin, 25(12), 1509-1524. doi: 10.1177/01461672992510007
  38. Ryan, R. M., Huta, V. i Deci, E. L. (2008). Living well: A self-determination theory perspective on eudajmonia. Journal of Happiness Studies, 9(1), 139-170. doi: 10.1007/s10902-006-9023-4
  39. Sheldon, K. M., Elliot, A., Kim, Y. i Kasser, T. (2001). What is satisfying about satisfying events? Testing 10 candidate psychological needs. Journal of Personality and Social Psychology, 80(2), 325-339. doi: 10.1037/0022-3514.80.2.325
  40. Skarżyńska, K. (1991). Konformizm i samokierowanie jako wartości (struktura i źródła). Warszawa: Instytut Psychologii PAN.
  41. Skarżyńska, K. (2004). Poszukiwać przyjaciół czy zdobywać majątek? Cele życiowe a zadowolenie z życia. Roczniki Psychologiczne, 7(1), 7-31.
  42. Skarżyńska, K. (2005). Czy jesteśmy prorozwojowi? Wartości i przekonania ludzi a dobrobyt i demokratyzacja kraju. W: M. Drogosz (Red.), Jak Polacy przegrywają, jak Polacy wygrywają (s. 93-114). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
  43. Skarżyńska, K. i Radkiewicz, P. (2007). Zakres zaufania do ludzi a przekonania społeczne o świecie i doświadczenia społeczne. Dwa typy zaufania i ich rola w kapitale społecznym. Kolokwia Psychologiczne, 16, 52-70.
  44. Skorny, Z. (1980). Aspiracje młodzieży oraz kierujące nimi prawidłowości. Wrocław: Ossolineum.
  45. Slany, K. (2002). Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
  46. Świda-Ziemba, H. (2000). Wizja świata i wizja bycia w świecie: badania nad studentami. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
  47. Véronneau, M., Koestner, R. F. i Abela, J. R. Z. (2005). Intrinsic need satisfaction and well–being in children and adolescents: an application of the Self–determination theory. Journal of Social and Clinical Psychology, 24(2), 280-292. doi: 10.1521/jscp.24.2.280.62277
  48. Waters, E., Wippman, J. i Sroufe, C. A. (1979). Attachment, positive affect, and competence in the peer group: two studies in construct validation. Child Development, 50, 821-829.
  49. Williams, G. C., Cox, E. M., Hedberg, V. A. i Deci, E. L. (2000). Extrinsic life goals and Heath – risk behaviors in adolescent. Journal of Applied Social Psychology, 30(8), 1756-1771. doi: 10.1111/j.1559-1816.2000.tb02466
  50. Wenzel, M. (2004). Wartości życiowe: komunikat z badań. Warszawa: Centrum Badania Opinii Społecznej. Pobrano 2 lipca 2011, z: http://badanie.cbos.pl/details.asp?q=a1&id=3145
  51. Wojtowicz, E. (2005). Cele życiowe, wybory zawodowe i oczekiwania finansowe studentów psychologii. Psychologia. Edukacja i Społeczeństwo, 2(2), 143-156.
  52. Wojtowicz, E. (2009). Przekonania dotyczące natury ludzkiej, cele życiowe a oczekiwania i satysfakcja z pierwszej pracy. Niepublikowana praca doktorska, Warszawa.