Pasek boczny artykułu

Pobieranie
PDF (English)

Treść głównego artykułu

Abstrakt

O podjęciu niniejszej problematyki zaważyło co najmniej kilka powodów, pośród nich zwłaszcza fakt rozpowszechniania się pojęcia dyskursu w różnych sferach życia społecznego pomimo niedookreślonego, nieostrego znaczenia terminu, którego sens z reguły wyłania się z kontekstu w jakim zostaje ono użyte. Ponadto interesująca zdaje się dość duża swoboda w posługiwaniu się kategorią dyskursu przez autorów prac o rozmaitym zakresie i poziomie problemowym oraz wyodrębnianie różnych rodzajów dyskursu w podejmowanych rozważaniach (tj. polityczny, prawny, historyczny, filozoficzny, edukacyjny, naukowy etc.) z pominięciem wyraźnych kryteriów owej typologii. Jako istotna jawi się ponadto kwestia jakościowych badań nad dyskursem, które ciągle jeszcze nie są należycie doceniane, nie tylko w naukach o edukacji.

Rozważania rozpoczynam od kilku uwag wprowadzających, po czym nawiązuję do ważniejszych kwestii etymologicznych, oraz zatrzymuję się przy zagadnieniu znaczenia dyskursu. Następnie zwracam uwagę na pojawiające się problemy z pojęciem dyskursu i odnoszę się do wybranych aspektów badań dyskursu, w tym do roli i pozycji badacza. Na koniec podejmuję próbę podsumowania rozważań.

Słowa kluczowe

axiological issues discourse epistemological terminological theoretical and methodological perspective dyskurs perspektywa teoretyczno-metodologiczna kwestie terminologiczne epistemologiczne aksjologiczne

Szczegóły artykułu

Licencja

Licencja

Osoba publikująca wyraża zgodę na udostępnianie utworu przez Dolnośląską Szkołę Wyższą na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe, której pełny tekst dostępny jest na stronie internetowej: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/legalcode

Osoba zgłaszająca upoważniona przez pozostałych współautorów do ich reprezentowania (autor korespondencyjny) zgłoszonego „utworu” oświadcza, że przysługują mu/jej autorskie prawa do utworu, które nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem.

Utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób, ani nie jest ograniczony prawami na rzecz osób trzecich.

Utwór nie był wcześniej publikowany pod tym samym lub innym tytułem, nie stanowi również części innej publikacji. Utwór nie jest obecnie przedmiotem postępowania w innym wydawnictwie.

Osoba zgłaszająca utwór do publikacji w czasopiśmie „Forum Oświatowe” i tym samym potwierdza, że:

  1. Utwór został przygotowany zgodnie z zasadami edytorskimi obowiązującymi w czasopiśmie.
  2. Utwór zawiera informacje o źródłach finansowania badań, które stanowiły podstawę jego opracowania.
  3. Wyraża zgodę na przekazanie utworu do podwójnej recenzji, na podstawie której redakcja podejmie decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu utworu do publikacji.
  4. Wyraża zgodę na dokonanie przez redakcję koniecznych zmian utworu wynikających z opracowania redakcyjnego.
  5. Zobowiązuje się do niezwłocznego dokonania korekty autorskiej utworu, po jego akceptacji przez redakcję. Niedokonanie korekty autorskiej w terminie 14 dni od daty otrzymania materiałów, traktowane będzie za zgodę na wydanie utworu w postaci przekazanej do korekty.

Osoba zgłaszająca udziela Dolnośląskiej Szkole Wyższej nieodpłatnej, nieograniczonej terytorialnie i czasowo nieodpłatnej licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu pod warunkiem jego przyjęcia do opublikowania w czasopiśmie „Forum Oświatowe”, na następujących polach eksploatacji:

  1. Utrwalanie, zwielokrotnianie i wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową i zapisu elektronicznego.
  2. Obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono: wprowadzanie do obrotu, sprzedaż, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, również w sieci Internet.
  3. Włączenie utworu w skład utworu zbiorowego.
  4. Tłumaczenia na inne języki i rozpowszechniania tych tłumaczeń.

 

Publikujemy zgodnie z zaleceniami The Committee on Publication Ethics (COPE), w wolnym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Biogram autora

Urszula Ostrowska - Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Instytut Pedagogiki, Katedra Aksjologii Pedagogicznej i Metodologii Badań

Urszula Ostrowska - prof. zw. dr hab. nauk humanistycznych, kierownik Katedry Aksjologii Pedagogicznej i Metodologii Badań Instytutu Pedagogiki, Wydziału Pedagogiki i Psychologii UKW w Bydgoszczy. Autorka takich między innymi ksiażek, jak Doświadczanie wartości edukacyjnych w szkole wyższej (1998); Dialog w pedagogicznym badaniu jakościowym (2000); Studenci wobec godności. Między nieodzownością a kontestacją (2004); Język edukacji akademickiej w opinii studentów pedagogiki UWM w Olsztynie i UKW w Bydgoszczy (2008); redaktorka prac zbiorowych: Aspekty aksjologiczne w edukacji (2000); Edukacja przełomu wieków wobec kwestii aksjologicznych (2001); współredaktorka prac zbiorowych: Etos pedagogów i edukacji wobec problemów globalizacji (2002); Kreatywność - kluczem do sukcesu w edukacji (2006), autorka ponad dwustu artykułów. W przygotowaniu praca zbiorowa: In the circle of axiological problems of academic education.

Jak cytować
Ostrowska, U. (2014). Dyskurs – z perspektywy teoretyczno-metodologicznej. Forum Oświatowe, 26(1(51), 91–109. Pobrano z https://forumoswiatowe.pl/index.php/czasopismo/article/view/131
Pobierz cytowania
Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
BibTeX

Referencje

  1. Bartmiński, J. (Ed.). (2001). Współczesny język polski [Contemporary Polish language] (2nd ed.). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
  2. Błeszyński, J. J., Baczała, D., & Binnebesel, J. (Eds.). (2008). Historyczne dyskursy nad pedagogiką specjalną?: w ujęciu pedagogicznym [Historical discourses on special pedagogy?: in pedagogical terms]. Łódź: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Edukacji Zdrowotnej.
  3. Bourdieu, P. (1991). Language and Symbolic Power. Cambridge: Polity Press.
  4. Bourdieu, P., & Wacquant, L. J. D. (2001). Zaproszenie do socjologii refleksyjnej [An invitation to reflexive sociology] (A. Sawisz, Trans.). Warszawa: Oficyna Naukowa.
  5. Descartes. (1637/2003). Rozprawa o metodzie [Discourse on the Method] (T. Boy-Żeleński, Trans.). Kraków: Zielona Sowa.
  6. Dębowski, J. et al. (1996). Mała encyklopedia filozofii: pojęcia, problem, kierunki, szkoły [A small encyclopedia of philosophy: concepts, problems, directions, schools]. Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Branta.
  7. Fairclough, N. (1995). Critical Discourse Analysis. Boston, MA: Addision Wesley.
  8. Fowler, R., Hodge, R., Kress, G., & Trew, T. (Eds.). (1979). Language and Control. London: Rotledge & Kegan Paul.
  9. Foucault, M. (1998). Nadzorować i karać: narodziny więzienia [Discipline and Punish: The birth of Prison] (T. Komendant, Trans.). Warszawa: Fundacja Aletheia.
  10. Foucault, M. (2002). Porządek dyskursu [The order of discourse] (M. Kozłowski, Trans.). Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria.
  11. Gajda, S. (1999). Współczesny polski dyskurs naukowy [Contemporary Polish scientific discourse]. In S. Gajda (Ed.), Dyskurs naukowy – tradycja i zmiana [Scientific discourse – tradition and change] (pp. 9–17). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
  12. Habermas, J. (1983). Teoria i praktyka [Theory and Practice] (M. Łukasiewicz, Z. Krasnodębski, Trans.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
  13. Habermas, J. (1999). Teoria działania komunikacyjnego [The theory of communicative action] (M. Kaniowski, Trans.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  14. Habermas, J. (2005). Filozoficzny dyskurs nowoczesności [The Philosophical Discourse of Modernity] (M. Łukasiewicz, Trans.). Kraków: Universitas.
  15. Hollis, M. (1998). Filozofia [Philosophy] (A. Walkowski, Trans.). Kraków: Wydawnictwo Znak.
  16. Klus-Stańska, D., & Szczepska-Pustkowska, M. (2009). (Eds.). Pedagogika wczesnoszkolna: dyskursy, problemy, rozwiązania [Early Education Pedagogy: discourses, problems, solutions]. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
  17. Kopaliński, W. (1988). Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych [A dictionary of foreign words and phrases in foreign languages]. Warszawa: Wiedza Powszechna.
  18. Kostyło, P. (2008). Wykluczanie jako problem filozofii edukacji [Exclusion as a problem of philosophy of education]. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
  19. Krajewski, W. (Ed.). (1996). Słownik pojęć filozoficznych [A dictionary of philosophical terms]. Warszawa: Scholar.
  20. Kumaniecki, K. (1965). Słownik łacińsko-polski [Latin-Polish Dictionary] (3rd ed.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  21. Kwieciński, Z. (Ed.). (1991). Nieobecne dyskursy [Absent discourses] (Part 1). Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
  22. Kwiecinski, Z. (Ed.). (1992). Nieobecne dyskursy [Absent discourses] (Part 2). Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
  23. Kwiecinski, Z. (Ed.). (1993). Nieobecne dyskursy [Absent discourses] (Part 3). Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
  24. Kwiecinski, Z. (Ed.). (1994). Nieobecne dyskursy [Absent discourses] (Part 4). Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
  25. Kwiecinski, Z. (Ed.). (2000). Nieobecne dyskursy [Absent discourses] (Part 6). Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
  26. Milerski, B., & Śliwerski, B. (Eds.). (2000). Pedagogika [Pedagogy]. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  27. Morawski, L. (1988). Argumentacje, racjonalność prawa i postępowanie dowodowe [Argumentations, rationality of law and the taking of evidence]. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
  28. Olechnicki, K., & Załęski, P. (2000). Słownik socjologiczny [A Dictionary of Sociology]. Toruń: Graffiti BC.
  29. Ossowski, S. (1983). O osobliwościach nauk społecznych [On the Peculiarities of Social Sciences] (3rd ed.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  30. Ostrowska, U. (2000). Dialog w pedagogicznym badaniu jakościowym [Dialogue in educational qualitative research]. Kraków: Wydawnictwo Impuls.
  31. Ostrowska, U. (2008a). Aksjologiczne aspekty przedmiotu badań teorii wychowania. Podejście jakościowe [Axiological aspects of the subject of educational theory research. The qualitative approach]. In E. Kubiak-Szymborska, & D. Zając (Eds.), Teoria wychowania w okresie przemian [The theory of education in the period of transition] (pp. 119–139). Bydgoszcz: Wydawnictwo Wers.
  32. Ostrowska, U. (2008b). Język edukacji akademickiej w opinii studentów pedagogiki UWM w Olsztynie i UKW w Bydgoszczy [The language of academic education in the opinion of students of the Warmia and Mazury University in Olsztyn and the UKW in Bydgoszcz]. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
  33. Ostrowska, U. (2011). Krytyczna analiza dyskursu (KAD) z perspektywy badań pedagogicznych [Critical Discourse Analysis (CDA) from the perspective of educational research]. In T. Hejnicka-Bezwińska (Ed.), Pedagogika ogólna: dyskursy o statusie naukowym i dydaktycznym [General pedagogy: discourses on the academic and didactic status] (pp. 113–126). Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
  34. Pomieciński, A., & Sikora, S. (Eds.). (2009). Zanikające granice: antropologizacja nauki i jej dyskursów [Disappearing boundaries: The anthropologisation of science and its discourses]. Poznań: Wydawnictwo Biblioteka Telgte.
  35. Popper, K. (1997). W poszukiwaniu lepszego świata [In search of a better world] (A. Malinowski, Trans.). Warszawa: Książka i Wiedza.
  36. Szacki, J. (2002). Historia myśli socjologicznej [The history of sociological thought]. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  37. Sztompka, P. (2002). Socjologia: analiza społeczeństwa [Sociology: An analysis of society]. Kraków: Wydawnictwo Znak.
  38. van Dijk, T. A. (2001). Badania nad dyskursem [Studies in discourse]. In T. A. van Dijk (Ed.), Dyskurs jako struktura i proces [Discourse as structure and process] (G. Grochowski, Trans., pp. 9–44). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  39. Węc, K. (2007). Psychoanaliza w dyskursie edukacyjnym: radykalność humanistyczna teorii i praktyki pedagogicznej: konteksty nie tylko Lacanowskie [Psychoanalysis in educational discourse: Humanist radicalism of the theory and practice of teaching: Not only Lacanian contexts]. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
  40. Wodak, R., & Meyer, M. (Eds.). (2001). Methods of Critical Discourse Analysis. London: Sage.