Pasek boczny artykułu

Pobieranie
PDF

Treść głównego artykułu

Abstrakt

W niniejszym artykule zostają zestawione dwie podstawowe sytuacje człowieka: sytuacja relacji z drugim człowiekiem (dialog) oraz sytuacja ludzkiej samotności, charakteryzowana tu jako ideologia. Ich zestawienie opiera się na koncepcjach trzech wybitnych, lecz bardzo różnych myślicieli, łączących filozofię i działanie pedagogiczne. Są to Ferdinand Ebner, Louis Althusser oraz Paulo Freire. Ebner reprezentuje tu filozofię dialogu, a więc nurt postrzegający naturalny stan człowieka – nieco upraszczając – w sytuacji dialogicznej. Althusser, jako neomarksista, widzi zaś tenże stan w zanurzeniu w ideologii. Natomiast Freire – twórca „pedagogiki dialogu” – stara się zaprezentować możliwość przejścia od zniewolenia w ideologii do wolności w dialogu. Na podstawie tej różnorodności koncepcji podjęta zostaje próba określenia „warunków możliwości” przejścia od ideologii do dialogu, a więc także od zniewolenia do wolności. Szczególne znaczenie zostaje przypisane problemowi zaufania, problemowi „złamania życia naturalnego” (określenie Ebnera), oraz pytaniu o stosowanie przemocy. Na pytanie o możliwość życia w wolności i wyzwalania w zainfekowanym ideologią świecie nie da się jednak odpowiedzieć na poziomie ogólnym i „obiektywnym”, lecz każdorazowo na poziomie osobistym i subiektywnym. Tak więc iluzoryczne byłoby być może pragnienie wyeliminowania ideologii całkowicie, jednak możliwe wydaje się, mimo obecności ideologii, uświadomienie sobie tej obecności i wybieranie zamiast niej realnego człowieka.

Słowa kluczowe

dialogue confidence encounter ideology solitude dialog ideologia samotność spotkanie zaufanie

Szczegóły artykułu

Licencja

Licencja

Osoba publikująca wyraża zgodę na udostępnianie utworu przez Dolnośląską Szkołę Wyższą na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe, której pełny tekst dostępny jest na stronie internetowej: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/legalcode

Osoba zgłaszająca upoważniona przez pozostałych współautorów do ich reprezentowania (autor korespondencyjny) zgłoszonego „utworu” oświadcza, że przysługują mu/jej autorskie prawa do utworu, które nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem.

Utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób, ani nie jest ograniczony prawami na rzecz osób trzecich.

Utwór nie był wcześniej publikowany pod tym samym lub innym tytułem, nie stanowi również części innej publikacji. Utwór nie jest obecnie przedmiotem postępowania w innym wydawnictwie.

Osoba zgłaszająca utwór do publikacji w czasopiśmie „Forum Oświatowe” i tym samym potwierdza, że:

  1. Utwór został przygotowany zgodnie z zasadami edytorskimi obowiązującymi w czasopiśmie.
  2. Utwór zawiera informacje o źródłach finansowania badań, które stanowiły podstawę jego opracowania.
  3. Wyraża zgodę na przekazanie utworu do podwójnej recenzji, na podstawie której redakcja podejmie decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu utworu do publikacji.
  4. Wyraża zgodę na dokonanie przez redakcję koniecznych zmian utworu wynikających z opracowania redakcyjnego.
  5. Zobowiązuje się do niezwłocznego dokonania korekty autorskiej utworu, po jego akceptacji przez redakcję. Niedokonanie korekty autorskiej w terminie 14 dni od daty otrzymania materiałów, traktowane będzie za zgodę na wydanie utworu w postaci przekazanej do korekty.

Osoba zgłaszająca udziela Dolnośląskiej Szkole Wyższej nieodpłatnej, nieograniczonej terytorialnie i czasowo nieodpłatnej licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu pod warunkiem jego przyjęcia do opublikowania w czasopiśmie „Forum Oświatowe”, na następujących polach eksploatacji:

  1. Utrwalanie, zwielokrotnianie i wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową i zapisu elektronicznego.
  2. Obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono: wprowadzanie do obrotu, sprzedaż, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, również w sieci Internet.
  3. Włączenie utworu w skład utworu zbiorowego.
  4. Tłumaczenia na inne języki i rozpowszechniania tych tłumaczeń.

 

Publikujemy zgodnie z zaleceniami The Committee on Publication Ethics (COPE), w wolnym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Biogram autora

Krzysztof Skorulski - Internationale Ferdinand Ebner Gesellschaft, Innsbruck

Urodzony w Polsce, mieszka w Innsbrucku. Doktorat na Leopold-Franzens Universität w Innsbrucku. Kieruje sekcją badań naukowych w Międzynarodowym Towarzystwie Ferdinanda Ebnera. Liczne tłumaczenia na język polski, np. dzieł H. Bergsona i F. Ebnera. Publikacje w języku polskim i niemieckim w dziedzinie filozofii i duchowości, główny punkt zainteresowania to Ferdinand Ebner i problem ideologii.
Jak cytować
Skorulski, K. (2014). Od ideologicznej samotności do dialogicznego spotkania: F. Ebner, L. Althusser, P. Freire. Forum Oświatowe, 26(1(51), 15–35. Pobrano z https://forumoswiatowe.pl/index.php/czasopismo/article/view/130
Pobierz cytowania
Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
BibTeX

Referencje

  1. Agamben, G. (2008). Was ist ein Dispositiv? Zürich: Diaphanes.
  2. Althusser, L. (1974). Philosophie et philosophie spontanée des savants (1967). Paris: Maspero.
  3. Althusser, L. (1976). Idéologie et Appareils idéologiques d'Etat. W: L. Althusser, Positions (1964-1975) (s. 67–125). Paris: Les Éditions sociales.
  4. Althusser, L. (1976/n.d.). Ideologie i aparaty ideologiczne państwa (A. Staroń, Trans.). Nowa Krytyka. Pobrane z: http://nowakrytyka.pl/spip.php?article374
  5. Althusser, L. (1977). Ideologie und ideologische Staatsapparate. W: L. Althusser (red.), Ideologie und ideologische Staatsapparate: Aufsätze zur marxistischen Theorie (s. 108–153). Hamburg: VSA.
  6. Bergson, H. (1993). Dwa źródła moralności i religii (P. Kostyło, K. Skorulski, Tłum.). Kraków: Znak.
  7. Ebner, F. (1963c). Die Wirklichkeit Christi. W: F. Ebner, Schriften (s. 522–573). München: Kösel, Bd. 1.
  8. Ebner, F. (1963d). Glossen zum Introitus des Johannesevangeliums. W: F. Ebner, Schriften (s. 402–432). München: Kösel, Bd. 1.
  9. Ebner, F. (1963e). Zum Problem der Sprache und des Wortes. W: F. Ebner, Schriften (s. 643–718). München: Kösel, Bd. 1.
  10. Ebner, F. (1963f). Versuch eines Ausblicks in die Zukunft. W: F. Ebner, Schriften (s. 719–908). München: Kösel, Bd. 1.
  11. Ebner, F. (2006). Słowo i realności duchowe: fragmenty pneumatologiczne (K. Skorulski, Tłum.). Warszawa: IFIS PAN.
  12. Ebner, F. (2013). Ethik und Leben. Fragmente einer Metaphysik der individuellen Existenz. Wien: Lit.
  13. Foucault, M. (1975). Surveiller et punir. Paris: Gallimard.
  14. Freire, P. (1974). Erziehung als Praxis der Freiheit. Stuttgart: Kreuz.
  15. Freire, P. (1981). Der Lehrer ist Politiker und Künstler: Neue Texte zu befreiender Bildungsarbeit. Reinbek bei Hamburg: Rowohlt.
  16. Freire, P. (1984). Pädagogik der Unterdrückten: Bildung als Praxis der Freiheit. Reinbek bei Hamburg: Rowohlt.
  17. Gadacz, T. (1993). Wychowanie do wolności. Znak, 9(460), 4–13.
  18. Gara, J. (2008). Pedagogiczne implikacje filozofii dialogu. Kraków: WAM.
  19. Hahn, E. (2000). Ideologiebegriffe gestern und heute. Sitzungsberichte der Leibniz-Sozietät, 37, 57–64. Pobrane z: http://archiv.leibniz-sozietät.de/archiv%20sb/037/05._hahn.pdf
  20. Jagiełło, J. (1997). Vom ethischen Idealismus zum kritischen Sprachdenken. München: Don Bosco.
  21. Kostyło, P. (2008). Wykluczanie jako problem filozofii edukacji: komentarz do badań empirycznych. Kraków: Impuls.
  22. Kozielecki, J. (1987). Koncepcja transgresyjna człowieka: analiza psychologiczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  23. Mizdrak, I. (2013). Chichot zła jako efekt rozerwania wzajemności. W: D. Probucka (red.), Etyka a zło (s. 60–69). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
  24. Nowak, M. (2001). Podstawy pedagogiki otwartej: ujęcie dynamiczne w inspiracji chrześcijańskiej. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
  25. Wolność, równość, braterstwo. (n.d.). W: Wikipedia. Pobrane z: http://pl.wikipedia.org/wiki/Wolno%C5%9B%C4%87,_r%C3%B3wno%C5%9B%C4%87,_braterstwo
  26. Zima, P. V. (2004). Was ist Theorie?: Theoriebegriff und Dialogische Theorie in den Kultur- und Sozialwissenschaften. Tübingen: Francke.