Treść głównego artykułu

Abstrakt

Tekst dotyczy doświadczanej przez Autorkę i jej kolegów – akademickich pedagogów – niepokoju związanego z niemożnością wyjścia w pracy edukacyjnej z nauczycielami poza pełną napięcia relację między teorią a praktyką. O ile bowiem 20 lat temu rejestrowany już wcześniej rozdźwięk między naukowym dyskursem dydaktycznym a codziennością szkoły mógł być i był interpretowany w kategoriach dziedzictwa komunizmu i instrumentalnie wykorzystywanego w tym systemie scjentyzmu, to dziś, wobec europeizacji dyskursu nauczania (polityka całożyciowego uczenia się, międzynarodowe programy badawcze i rozwojowe, wymiana nauczycieli i studentów) prowokować do ponownego namysłu muszą empiryczne rozpoznania pozoru odejścia w praktyce szkolnej od quasi-tradycyjnego modelu przekazu (kultury, wiedzy, ideologii) w kierunku nauczania skupionego na wykorzystywaniu komunikacyjnej przestrzeni w szkole dla wspomagania indywidualnych i kolektywnych wzorów uczenia się. Podejmując pytanie o mechanizmy niewidoczności w praktyce szkolnej szerokich, bo kreowanych także poza psychologią, teorii uczenia się i, co więcej, formalnego i oddolnego wsparcia redefinicji szkolnego nauczania ze strony oficjalnej politykipaństwa (np. w sferze szkolnego oceniania czy uczenia przez projekty, Autorka przyjęła perspektywę tzw. nauki zaangażowanej (pierwszoosobową formułę badań w działaniu oraz autoetnografię), którą potraktowała nie tylko jako strategię badania, pisania i metody łączącej to, co autobiograficzne i osobiste z tym, co kulturowe i społeczne, ale także teoretyczną podstawę uwrażliwienia na aspekty polityczne.

Słowa kluczowe

zmiana edukacji nauczycieli pierwszoosobowe badania w działaniu autoetnografia przesunięcie paradygmatyczne w nauczaniu wiązki dyskursu edukacyjnego dostosowywanie jako sposób bycia z innymi w świecie edukacji change in teacher education first-person action research autoethnography paradigmatic shift in education educational discourse bundles adjustment as a way of being with others in the educational world

Szczegóły artykułu

Jak cytować
Gołębniak, B. D. (2014). O „upedagogicznianiu” szkoły poprzez akademicki dyskurs edukacyjny. Ku autoetnografii. Forum Oświatowe, 26(2(52), 147–169. Pobrano z http://forumoswiatowe.pl/index.php/czasopismo/article/view/279

Referencje

  1. Bauman, Z. (2012). O edukacji: rozmowy z Ricardo Mazzeo. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
  2. Bruner, J. (2006). Kultura edukacji. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
  3. Brzezińska, A. i in. (red.). (1995). Dziecko w zabawie i świecie języka. Poznań: Zysk i S-ka.
  4. Brzezińska, A., Lutomski, G. (red.). (1994). Dziecko w świecie ludzi i przedmiotów. Poznań: Zysk i S-ka.
  5. Brzezińska, A., Lutomski, G., Smykowski, B. (red.). (1995). Dziecko wśród rówieśników i dorosłych. Poznań: Zysk i S-ka.
  6. Cervinkova, H. (2013). Przywracając pamięć miastu: z antropologiczno-pedagogicznych badań w działaniu. W: H. Cervinkova, B. D. Gołębniak (red.), Edukacyjne badania w działaniu (s. 205–227). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
  7. Chomczyńska-Miliszkiewicz, M., Pankowska, D. (1995). Polubić szkołę: ćwiczenia grupowe do pracy wychowawczej. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
  8. Cole, M. (1998). Cultural Psychology: once and future discipline. Cambridge, MA: The Belknap Press of Harvard University Press.
  9. Czerepaniak-Walczak, M. (red.). (2013). Fabryki dyplomów czy universitas?: o „nadwiślańskiej” wersji przemian w edukacji akademickiej. Kraków: Impuls.
  10. Duch, W. (2014). Nie płaczmy nad humanistyką! Polityka, 8(2946). Pobrane z: http://glos.umk.pl/2014/03/nie_placzmy
  11. Dudzikowa, M. (2013). Użyteczność pojęcia działań pozornych jako kategorii analitycznej: egzemplifikacje z obszaru edukacji (i nie tylko). W: M. Dudzikowa, K. Knasiecka-Falbierska (red.), Sprawcy i/lub ofiary działań pozornych w edukacji szkolnej (s. 27–82). Kraków: Impuls.
  12. Dylak, S. (2000). Konstruktywizm jako obiecująca perspektywa w kształceniu nauczycieli. W: H. Kwiatkowska, T. Lewowicki, S. Dylak (red.), Współczesność a kształcenie nauczycieli. Warszawa: WSP ZNP.
  13. Dylak, S. (2013). Architektura wiedzy w szkole. Warszawa: Difin SA.
  14. Engeström, Y. (1987). Learning by expanding: An activity-theoretical approach to developmental research. Helsinki: Orienta-Konsultit Oy.
  15. Filipiak, E. (2012). „Produkty” kultury uczenia się uczniów szkoły podstawowej i gimnazjum. Forum Oświatowe, 1(46), 159–183. Pobrane z: http://forumoswiatowe.pl/index.php/czasopismo/article/view/119/54
  16. Fishbein, M., Ajzen, M. (1975). Beliefs, Attitude, Intention and Behavior: An Introduction to Theory and Research. Reading, MA: Addison-Wesley.
  17. Geertz, C. (2005). Wiedza lokalna: dalsze eseje z zakresu antropologii interpretatywnej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  18. Gołębniak, B. D. (1994). Praktyka w teorii: teoria edukacyjna jako wiązka różnych (utopijnych, deliberatywnych, ewaluatywnych, naukowych) dyskursów odnoszących się do praktyki. Socjologia Wychowania, 12(285), 49–59.
  19. Gołębniak, B. D. (1995). Między akademickim przekazem a studiowaniem praktyki (uniwersytecki model kształcenia nauczycieli). Studia Edukacyjne, 1, 13–24.
  20. Gołębniak, B. D. (1996). „Językowy” model nauczania szansą zmniejszania napięć. W: M. Dudzikowa (red.), Nauczyciel – uczeń: między przemocą a dialogiem: obszary napięć i typy interakcji (s. 103–110). Kraków: Impuls.
  21. Gołębniak, B. D. (1998). Zmiany edukacji nauczycieli. Wiedza – biegłość – refleksyjność. Poznań: Edytor.
  22. Gołębniak, B. D. (2000). Postawy, przekonania i wiedza praktyczna nauczycieli. W: Cylkowska-Nowak (red.), Społeczne konstruowanie idei i rzeczywistości (s. 237–254). Poznań: Wolumin.
  23. Gołębniak, B. D. (2001). Ku pedeutologii refleksyjnej – od „agresywnej pewności” do „łagodnej perswazji”. Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, Numer specjalny, 203–222.
  24. Gołębniak, B. D. (2005). Konstruktywizm – moda, „nowa religia” czy tylko/aż interesująca perspektywa poznawcza i dydaktyczna. Problemy Wczesnej Edukacji, 1(1), 13–20.
  25. Gołębniak, B. D. (2006). Nauczanie i uczenie się w klasie. W: Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), Pedagogika: podręcznik akademicki (Tom 2, s. 158–205). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  26. Gołębniak, B. D. (red.). (2008). Pytanie o szkołę wyższą: w trosce o człowieczeństwo. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
  27. Gołębniak, B. D. (2011). Nauczyciele o społecznym wymiarze uczenia się. W: H. Krauze-Sikorska (red.), Wymiary społecznego uczestnictwa w życiu: między dzieciństwem a dorosłością (s. 231–243) Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
  28. Gołębniak, B. D. (2013). Edukacyjne badania w działaniu: między akademicką legitymizacją a realizacyjnymi uproszczeniami. W: H. Cervinkova, B. D. Gołębniak (red.), Edukacyjne badania w działaniu (s. 51–75). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
  29. Gołębniak, B. D. (2014). Nowy profesjonalizm nauczycieli: podejścia – praktyka – przestrzeń rozwoju. Wrocław: Dolnośląska Szkoła Wyższa.
  30. Gołębniak, B. D., Cervinkova, H. (2010). W poszukiwaniu emancypacyjno-transformacyjnego wymiaru badań pedagogicznych i antropologicznych. W: H. Cervinkova, B. D. Gołębniak (red.), Badania w działaniu: pedagogika i antropologia zaangażowane (s. VII–XVII). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
  31. Gołębniak, B. D., Teusz, G. (1999). Edukacja poprzez język: o całościowym uczeniu się (wyd. 2). Warszawa: Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli.
  32. Guba, E. G., Lincoln, Y. S. (2009). Kontrowersje wokół paradygmatow, sprzeczności i wyłaniające się zbieżności. W: N. K. Denzin, Y. S. Lincoln (red.), Metody badań jakościowych (Tom 1, s. 281–313). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  33. Gutiérrez, K. D., Rogoff, B. (2010). Kulturowe sposoby uczenia się: cechy indywidualne czy repertuary praktyki. W: H. Cervinkova, B. D. Gołębniak (red.), Badania w działaniu: pedagogika i antropologia zaangażowane (s. 183–198). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
  34. Hurło, L., Klus-Stańska, D., Łojko, M. (red.). (2009). Paradygmaty współczesnej dydaktyki. Kraków: Impuls.
  35. Jones, S. H. (2009). Autoetnografia: polityka tego, co osobiste. W: N. K. Denzin, Y. S. Lincoln (red.), Metody badań jakościowych (Tom 2, s. 175–219). Warszawa: PWN.
  36. Kawecki, I. (2004). Wiedza praktyczna nauczyciela: studium etnograficzne. Kraków: Impuls.
  37. Kędzierska, H. (2012). Kariery zawodowe nauczycieli: konteksty – wzory – pola dyskursu. Toruń: Adam Marszałek.
  38. Klus-Stańska, D. (2000). Konstruowanie wiedzy w szkole. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
  39. Klus-Stańska, D. (2005). Polska wersja integracji treści w perspektywie teorii psychologicznych, czyli dlaczego ogórek nie śpiewa? W: M. Nowicka (red.), Zreformowana wczesna edukacja: od refleksji ku działaniom nauczyciela (s. 15–45). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
  40. Klus-Stańska, D. (2010). Dydaktyka wobec chaosu pojęć i zdarzeń. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
  41. Krenz, R. (2013). Pro et contra – głos krytyczny o emancypacyjnym potencjale systemu. W: H. Cervinkova, B. D. Gołębniak (red.), Edukacyjne badania w działaniu (s. 89–102). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
  42. Kwiatkowska, H. (2010). Nauczyciel – zawód „niemożliwy”, ale nieunikniony. W: J. Michalak (red.), Etyka i profesjonalizm w zawodzie nauczyciela (s. 67–86). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
  43. Kwieciński, Z. (2011b). Pedagogika po przejściach. W: M. Nowak-Dziemianowicz, P. Rudnicki (red.), Pedagogika: zakorzenienie i transgresja (s. 13–35). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
  44. Lave, J., Wenger, E. (1991). Situated learning: legitimate peripheral participation. Cambridge: Cambridge University Press.
  45. Leontiew, A. N. (1962). O rozwoju psychiki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  46. Ligus, R. (2009). Biograficzna tożsamość nauczycieli: historie z pogranicza. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
  47. Ligus, R. (2013a). Research-Based Teacher Education and Professional Development. Achievements and Contributions of Edite. Forum Oświatowe, 3(50), 137–149.
  48. Ligus, R. (2013b). Tutoring akademicki i badania w działaniu: jakościowe studium przypadku. W: B. D. Gołębniak, H. Kwiatkowska (red.), Nauczyciele: programowe (nie)przygotowanie (s. 249–264). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
  49. Lutomski, G. (1994). Uczyć inaczej. Poznań: Wydawnictwo Fundacji „Humaniora”.
  50. Malewski, M. (2010). Od nauczania do uczenia się: o paradygmatycznej zmianie w andragogice. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
  51. Michalak, J. M. (2010). Profesjonalizm w zawodzie nauczyciela. W: J. M. Michalak (red.), Etyka i profesjonalizm w zawodzie nauczyciela (s. 87–121). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
  52. Nowak-Dziemianowicz, M. (2011). Pedagogika dyskursywna – nadzieje i możliwości. W: M. Nowak-Dziemianowicz, P. Rudnicki (red.), Pedagogika: zakorzenienie i transgresja (s. 315–346). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
  53. Opłocka, U. (2012). Społeczno-kulturowe konstruowanie sensów nauczycielskiego oceniania. Forum Oświatowe, 1(46), 185–208. Pobrane z: http://forumoswiatowe.pl/index.php/czasopismo/article/view/120/55
  54. Palka, S. (1989). Teoria pedagogiczna a praktyczne doświadczenia nauczycieli. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
  55. Reason, P., Torbet, W. R. (2010). Zwrot działaniowy: ku transformacyjnej nauce społecznej. W: H. Cervinkova, B. D. Gołębniak (red.), Badania w działaniu: pedagogika i antropologia zaangażowane (s. 117–152). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
  56. Schön, D. (1983). The Reflective Practitioner. New York, NY: Basic Books.
  57. Skorobogata, M. (2014). EQ i przekonania nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej odnośnie do wspierania rozwoju dzieci w zakresie inteligencji emocjonalnej w szkole (Niepublikowana rozprawa doktorska). Dolnośląska Szkoła Wyższa, Wrocław.
  58. Siarkiewicz, E., Trębińska-Szumigraj, E., Zielińska-Pękał, D. (2012). Edukacyjne prowokacje: wykorzystanie etnografii performatywnej w procesie kształcenia doradców. Kraków: Impuls.
  59. Szymański, M. J. (2008). W poszukiwaniu drogi: szanse i problemy edukacji w Polsce (wyd. 2). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
  60. Śliwerski, B. (2008). O fenomenie i problemach popularności pedagogiki jako upragnionego kierunku studiów. W: B. D. Gołębniak (red.), Pytanie o szkołę wyższą: w trosce o człowieczeństwo (s. 172–196). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
  61. Wołodźko, E. (2013). Ku autonomii studiowania: procesy, znaczenia, konteksty, zmiana. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
  62. Wygotski, L. S. (1989). Myślenie i mowa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  63. Wygotski, L. S. (2002). Wybrane prace psychologiczne: Tom 2. Dzieciństwo i dorastanie. Poznań: Zysk i S-ka.
  64. Zamorska, B. (2008). Nauczyciele: (re)konstrukcje bycia-w-świecie edukacji. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.