Treść głównego artykułu
Abstrakt
Zmiany, jakie zaszły w obszarze edukacji zdalnej na skutek jej powszechnego stosowania w czasie pandemii Covid-19 stanowią nieustannie ważny obszar eksploracji pedagogicznych. Pomimo powrotu studentów do szkół i na uczelnie ciągle pojawiają się pytania na ile i w jaki sposób jesteśmy w stanie wykorzystać to krytyczne doświadczenie jako podstawę wprowadzenia zmian w kształceniu. Z tego punktu widzenia istotne jest odkrywanie nowych perspektyw analizowania zjawiska krysysowej edukacji zdalnej i związanych z nią doświadczeń różnych grup uczestników. W artykule podjęto próbę przyjrzenia się postawom jakie w stosunku do tej edukacji przyjmowali polscy i litewscy studenci oraz korelacji tych postaw z dostrzeganiem symptomów zmian w zakresie własnych nawyków mentalnych, stanowiących istotę transformatywnego uczenia się. Wyniki badań pokazują, że studenci litewscy częściej przyjmują pozytywne postawy w stosunku do kryzysowej edukacji zdalnej i dostrzegają więcej zmian obszarze własnego uczenia się niż studenci polscy.
Słowa kluczowe
Szczegóły artykułu
Prawa autorskie (c) 2022 Forum Oświatowe

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Licencja
Osoba publikująca wyraża zgodę na udostępnianie utworu przez Dolnośląską Szkołę Wyższą na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe, której pełny tekst dostępny jest na stronie internetowej: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/legalcode
Osoba zgłaszająca upoważniona przez pozostałych współautorów do ich reprezentowania (autor korespondencyjny) zgłoszonego „utworu” oświadcza, że przysługują mu/jej autorskie prawa do utworu, które nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem.
Utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób, ani nie jest ograniczony prawami na rzecz osób trzecich.
Utwór nie był wcześniej publikowany pod tym samym lub innym tytułem, nie stanowi również części innej publikacji. Utwór nie jest obecnie przedmiotem postępowania w innym wydawnictwie.
Osoba zgłaszająca utwór do publikacji w czasopiśmie „Forum Oświatowe” i tym samym potwierdza, że:
- Utwór został przygotowany zgodnie z zasadami edytorskimi obowiązującymi w czasopiśmie.
- Utwór zawiera informacje o źródłach finansowania badań, które stanowiły podstawę jego opracowania.
- Wyraża zgodę na przekazanie utworu do podwójnej recenzji, na podstawie której redakcja podejmie decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu utworu do publikacji.
- Wyraża zgodę na dokonanie przez redakcję koniecznych zmian utworu wynikających z opracowania redakcyjnego.
- Zobowiązuje się do niezwłocznego dokonania korekty autorskiej utworu, po jego akceptacji przez redakcję. Niedokonanie korekty autorskiej w terminie 14 dni od daty otrzymania materiałów, traktowane będzie za zgodę na wydanie utworu w postaci przekazanej do korekty.
Osoba zgłaszająca udziela Dolnośląskiej Szkole Wyższej nieodpłatnej, nieograniczonej terytorialnie i czasowo nieodpłatnej licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu pod warunkiem jego przyjęcia do opublikowania w czasopiśmie „Forum Oświatowe”, na następujących polach eksploatacji:
- Utrwalanie, zwielokrotnianie i wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową i zapisu elektronicznego.
- Obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono: wprowadzanie do obrotu, sprzedaż, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, również w sieci Internet.
- Włączenie utworu w skład utworu zbiorowego.
- Tłumaczenia na inne języki i rozpowszechniania tych tłumaczeń.
Publikujemy zgodnie z zaleceniami The Committee on Publication Ethics (COPE), w wolnym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Referencje
- Babbie, E. (2003). Badania społeczne w praktyce. Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Bielinis, L., Grochalska, M., Maciejewska, M. (2018). Lekcje z podróży. Doświadczanie mobilności jako krok w stronę transformatywnego uczenia się studentów. Teraźniejszość-Człowiek-Edukacja, 21(2), s. 47-67.
- Böhner, G., Wanke, M. (2004). Postawy i zmiana postaw. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
- Costa, A.L., Kallick, B. (2000). Habits of Mind: A Developmental Series. Association for Supervision and Curriculum Development (ASCD).
- Costa, A.L., Kallick, B. (2008). Learning and Leading with Habits of Mind. 16 Essential Characteristics for Success. Association for Supervision and Curriculum Development (ASCD).
- Czerepaniak-Walczak, M. Z. (2020). Jak zmienia się „gramatyka edukacji”? O przejawach i konsekwencjach (wymuszonej) iedukacji. Forum Oświatowe, 32(1), 13-23. https://doi.org/10.34862/fo.2020.1.1
- Dobińska, G., Okólska, K. (2020). Kształcenie akademickie w formie zdalnej – refleksja nad prakseologicznym wymiarem e-learningu. Studia z Teorii Wychowania, 11(4(33), s. 41-58. http://doi.org/10.5604/01.3001.0014.6558
- Doucet, A., Netolicky, D., Timmers, K., Tuscano, J. (2020). Thinking about Pedagogy in an Unfolding Pandemic School Closures. Education International and UNESCO. https://issuu.com/educationinternational/docs/2020_research_covid-19_eng
- Hodges, C., Moore, S., Lockee, B., Trust, T., Bond, A. (2020, March 27). The Difference Between Emergency Remote Teaching and Online Learning. Educause Reviev. https://er.educause.edu/articles/2020/3/the-difference-between-emergency-remote-teaching-and-online-learning
- Kim, J. (2011). Developing an Instrument to Measure Social Presence in Distance Higher Education. British Journal of Educational Technology, 42(5), 763-777. http://doi.org/10.1111/j.1467-8535.2010.01107.x
- Krawczyk, M. (2020). Nauczanie medycyny po pandemii. W: J. Lubacz (red.), Nauczanie po pandemii. Nowe pytania czy nowe odpowiedzi na stare pytania? (s. 51-58). Instytut Problemów Współczesnej Cywilizacji im. Marka Dietricha.
- Lockee, B., Moore, M., Burton, J. (2001). Old concerns with new distance education research. Educause Quarterly, 24(2), 60-62. https://net.educause.edu/ir/library/pdf/EQM0126.pdf
- Łuszczek, K., Chen, Ch., Lib, W. (2021). Academic teaching in the era of Covid-19. Selected problems of academic teachers’ work in Poland against the background of the world situations. Dyskursy Młodych Pedagogów/Adult Education Discourses, (22), 197-207. http://doi.org/10.34768/dma.vi22.616
- Marek, L., Polenta, S., Warzocha, T. (2021). Academic education during the Covid-19 pandemic – Polish and Italian experience. Dyskursy Młodych Pedagogów/Adult Education Discourses, (22), 171-182. https://doi.org/10.34768/dma.vi22.619
- Maciejewska, M., Białobrzeska, K. (2021). Remote Learning Under the Self-evaluation Microscope – Students’ Opinions about Their Learning During the Covid-19 Pandemic. Polish Journal of Educational Studies, 73(1), 124-137. http://doi.org/10.2478/poljes-2021-0009
- Maleńczyk, I., Gładysz, B. (2019). Academic E-learning in Poland Results of a Diagnostic Survey. International Journal of Research in E-learning, 5(1), 35-59. https://doi.org/10.31261/IJREL.2019.5.1.03
- Mezirow, J. (2009). An overview on transformative learning. W: K. Illeris (red.), Contemporary Theories of Learning: Learning theorists – in their own words (s. 90-106). Routledge.
- Mokwa-Tarnowska, I. (2017). E-learning i blended learning w nauczaniu akademickim: zagadnienia metodyczne. Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej.
- OECD (2020a). School education during Covid-19: Were teachers and students ready? Lithuania. https://www.oecd.org/education/Lithuania-coronavirus-education-country-note.pdf
- OECD (2020b). School education during Covid-19: Were teachers and students ready? Poland. https://www.oecd.org/education/Poland-coronavirus-education-country-note.pdf
- Perifanou, M., Tzafilkou, K., Economides, A.A. (2021). The Role of Instagram, Facebook, and YouTube Frequency of Use in University Students’ Digital Skills Components. Education Sciences, 11(12), 766. https://doi.org/10.3390/educsci11120766
- Pleskot-Makulska, K. (2007). Teoria uczenia się transformatywnego autorstwa Jack’a Mezirowa. Rocznik Andragogiczny, 13, 81-96.
- Pyżalski, J. (red.). (2020). Edukacja w czasach pandemii wirusa COVID-19. Z dystansem o tym, co robimy obecnie jako nauczyciele. Wydawnictwo EduAkcja. https://zdalnie.edu-akcja.pl/
- Rodek, V. (2020). Uczenie się w czasie pandemii – obszary trudności i próby optymalizacji procesu na podstawie autorefleksji studentów. Edukacja Dorosłych, 82(1), 99-112. https://doi.org/10.12775/ED.2020.007
- Romaniuk, M. W. (2015). E-learning in College on the Example of Academy of Special Education. International Journal of Electronics and Telecommunications, 61(1), 25-29. https://doi.org/10.1515/eletel-2015-0003
- Szwabowski, O. (2021). Pirackie sieci edukacyjne, korporacyjna kontrola i odwrócony panoptykon: o nieziszczonej obietnicy pandemii. Studia z Teorii Wychowania, 12(3), 35-44. https://www.ceeol.com/search/journal-detail?id=1346
- Tzivinikou, S., Charitaki, G., Kagkara, D. (2020). Distance Education Attitudes (DEAS) during Covid-19 Crisis: factor structure, reliability and construct validity of the brief DEA Scale in Greek-speaking SEND teachers. Technology, Knowledge and Learning, 26, 1-19. https://doi.org/10.1007/s10758-020-09483-1
- Wiatr, M. (2022). Przegląd badań nad zdalną edukacją prowadzoną w polskiej szkole podczas pierwszej fali pandemii Covid-19 – o prymacie techniki i technologii nad refleksją pedagogiczną. Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych AMW, 14(1), 135-165. http://doi.org/10.34813/09coll2022
- Winiarczyk., A., Warzocha, T. (2021). Edukacja zdalna w czasach pandemii COVID-19. Forum Oświatowe, 33(1), 61-76. https://doi.org/10.34862/fo.2021.1.4
Referencje
Babbie, E. (2003). Badania społeczne w praktyce. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bielinis, L., Grochalska, M., Maciejewska, M. (2018). Lekcje z podróży. Doświadczanie mobilności jako krok w stronę transformatywnego uczenia się studentów. Teraźniejszość-Człowiek-Edukacja, 21(2), s. 47-67.
Böhner, G., Wanke, M. (2004). Postawy i zmiana postaw. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Costa, A.L., Kallick, B. (2000). Habits of Mind: A Developmental Series. Association for Supervision and Curriculum Development (ASCD).
Costa, A.L., Kallick, B. (2008). Learning and Leading with Habits of Mind. 16 Essential Characteristics for Success. Association for Supervision and Curriculum Development (ASCD).
Czerepaniak-Walczak, M. Z. (2020). Jak zmienia się „gramatyka edukacji”? O przejawach i konsekwencjach (wymuszonej) iedukacji. Forum Oświatowe, 32(1), 13-23. https://doi.org/10.34862/fo.2020.1.1
Dobińska, G., Okólska, K. (2020). Kształcenie akademickie w formie zdalnej – refleksja nad prakseologicznym wymiarem e-learningu. Studia z Teorii Wychowania, 11(4(33), s. 41-58. http://doi.org/10.5604/01.3001.0014.6558
Doucet, A., Netolicky, D., Timmers, K., Tuscano, J. (2020). Thinking about Pedagogy in an Unfolding Pandemic School Closures. Education International and UNESCO. https://issuu.com/educationinternational/docs/2020_research_covid-19_eng
Hodges, C., Moore, S., Lockee, B., Trust, T., Bond, A. (2020, March 27). The Difference Between Emergency Remote Teaching and Online Learning. Educause Reviev. https://er.educause.edu/articles/2020/3/the-difference-between-emergency-remote-teaching-and-online-learning
Kim, J. (2011). Developing an Instrument to Measure Social Presence in Distance Higher Education. British Journal of Educational Technology, 42(5), 763-777. http://doi.org/10.1111/j.1467-8535.2010.01107.x
Krawczyk, M. (2020). Nauczanie medycyny po pandemii. W: J. Lubacz (red.), Nauczanie po pandemii. Nowe pytania czy nowe odpowiedzi na stare pytania? (s. 51-58). Instytut Problemów Współczesnej Cywilizacji im. Marka Dietricha.
Lockee, B., Moore, M., Burton, J. (2001). Old concerns with new distance education research. Educause Quarterly, 24(2), 60-62. https://net.educause.edu/ir/library/pdf/EQM0126.pdf
Łuszczek, K., Chen, Ch., Lib, W. (2021). Academic teaching in the era of Covid-19. Selected problems of academic teachers’ work in Poland against the background of the world situations. Dyskursy Młodych Pedagogów/Adult Education Discourses, (22), 197-207. http://doi.org/10.34768/dma.vi22.616
Marek, L., Polenta, S., Warzocha, T. (2021). Academic education during the Covid-19 pandemic – Polish and Italian experience. Dyskursy Młodych Pedagogów/Adult Education Discourses, (22), 171-182. https://doi.org/10.34768/dma.vi22.619
Maciejewska, M., Białobrzeska, K. (2021). Remote Learning Under the Self-evaluation Microscope – Students’ Opinions about Their Learning During the Covid-19 Pandemic. Polish Journal of Educational Studies, 73(1), 124-137. http://doi.org/10.2478/poljes-2021-0009
Maleńczyk, I., Gładysz, B. (2019). Academic E-learning in Poland Results of a Diagnostic Survey. International Journal of Research in E-learning, 5(1), 35-59. https://doi.org/10.31261/IJREL.2019.5.1.03
Mezirow, J. (2009). An overview on transformative learning. W: K. Illeris (red.), Contemporary Theories of Learning: Learning theorists – in their own words (s. 90-106). Routledge.
Mokwa-Tarnowska, I. (2017). E-learning i blended learning w nauczaniu akademickim: zagadnienia metodyczne. Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej.
OECD (2020a). School education during Covid-19: Were teachers and students ready? Lithuania. https://www.oecd.org/education/Lithuania-coronavirus-education-country-note.pdf
OECD (2020b). School education during Covid-19: Were teachers and students ready? Poland. https://www.oecd.org/education/Poland-coronavirus-education-country-note.pdf
Perifanou, M., Tzafilkou, K., Economides, A.A. (2021). The Role of Instagram, Facebook, and YouTube Frequency of Use in University Students’ Digital Skills Components. Education Sciences, 11(12), 766. https://doi.org/10.3390/educsci11120766
Pleskot-Makulska, K. (2007). Teoria uczenia się transformatywnego autorstwa Jack’a Mezirowa. Rocznik Andragogiczny, 13, 81-96.
Pyżalski, J. (red.). (2020). Edukacja w czasach pandemii wirusa COVID-19. Z dystansem o tym, co robimy obecnie jako nauczyciele. Wydawnictwo EduAkcja. https://zdalnie.edu-akcja.pl/
Rodek, V. (2020). Uczenie się w czasie pandemii – obszary trudności i próby optymalizacji procesu na podstawie autorefleksji studentów. Edukacja Dorosłych, 82(1), 99-112. https://doi.org/10.12775/ED.2020.007
Romaniuk, M. W. (2015). E-learning in College on the Example of Academy of Special Education. International Journal of Electronics and Telecommunications, 61(1), 25-29. https://doi.org/10.1515/eletel-2015-0003
Szwabowski, O. (2021). Pirackie sieci edukacyjne, korporacyjna kontrola i odwrócony panoptykon: o nieziszczonej obietnicy pandemii. Studia z Teorii Wychowania, 12(3), 35-44. https://www.ceeol.com/search/journal-detail?id=1346
Tzivinikou, S., Charitaki, G., Kagkara, D. (2020). Distance Education Attitudes (DEAS) during Covid-19 Crisis: factor structure, reliability and construct validity of the brief DEA Scale in Greek-speaking SEND teachers. Technology, Knowledge and Learning, 26, 1-19. https://doi.org/10.1007/s10758-020-09483-1
Wiatr, M. (2022). Przegląd badań nad zdalną edukacją prowadzoną w polskiej szkole podczas pierwszej fali pandemii Covid-19 – o prymacie techniki i technologii nad refleksją pedagogiczną. Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych AMW, 14(1), 135-165. http://doi.org/10.34813/09coll2022
Winiarczyk., A., Warzocha, T. (2021). Edukacja zdalna w czasach pandemii COVID-19. Forum Oświatowe, 33(1), 61-76. https://doi.org/10.34862/fo.2021.1.4