Treść głównego artykułu

Abstrakt

W latach 2008-2016 we wrocławskich publicznych szkołach wprowadzono tutoring jako zindywidualizowaną metodę wychowawczą. Nauczyciele-tutorzy mieli z czasem zastąpić wychowawcę klasy. W roku szkolnym 2015/2016 przeprowadziliśmy jakościowe badania w 12 gimnazjach. Zarejestrowaliśmy dyskusje grupowe i wywiady pogłębione z nauczycielami pracującymi metodą tutorską. Celem analizy była odpowiedź na pytanie badawcze: W jaki sposób tutoring został włączony w system działalności szkoły? Wprowadzenie tutoringu w szkole ujmujemy jako społeczne konstruowanie indywidualnych i kolektywnych wzorów orientacji. Zawierają one pragmatyczną wiedzę o znaczeniu i sposobach prowadzenia tutoringu w szkole. Prześledziliśmy zmiany, które nastąpiły w wyniku zindywidualizowania pracy wychowawczej i praktyki regularnych tutoriali zorientowanych na wspieranie potencjału i uzdolnień uczniów. Wyodrębniliśmy cztery podstawowe sposoby włączania tutoringu do systemu szkoły: tutoring niszowy, pozorny, instrumentalny i synergiczny. W szkołach, w których dominuje model tutoringu synergicznego, zaobserwowaliśmy najbardziej trwałe jakościowo zmiany w pracy wychowawczej.

Słowa kluczowe

tutoring indywidualizacja nauczyciele zmiana edukacyjna wiedza pragmatyczna system działalności

Szczegóły artykułu

Biogramy autorów

Sławomir Krzychała - Dolnośląska Szkoła Wyższa Wydział Nauk Pedagogicznych

Od 2004 roku adiunkt w Wydziale Nauk Pedagogicznych w Dolnośląskiej Szkole Wyższej. Publikuje prace z zakresu socjologii późnej nowoczesności oraz badań edukacyjnych (między innymi monografie: Projekt własnego życia, Wrocław 2007; Ryzyko własnego życia, Wrocław 2007). Specjalizuje się w analizach jakościowych (metoda dokumentarna), wykorzystywanych również w badaniach ewaluacyjnych i partycypacyjnych (współautorstwo: Dokumentarna ewaluacja szkolnej codzienności, Wrocław 2009).

Agnieszka Zembrzuska - Dolnośląska Szkoła Wyższa Wydział Nauk Pedagogicznych

Doktor nauk pedagogicznych, pracownik dydaktyczno-naukowy Wydziału Nauk Pedagogicznych Dolnośląskiej Szkoły Wyższej we Wrocławiu. Zainteresowania badawcze dotyczą takich zagadnień, jak: filozoficzne aspekty poradnictwa, teorie poradnictwa, problematyka władzy i wolności w edukacji oraz w poradnictwie,  koncepcja całożyciowego uczenia się, metoda tutoringu w edukacji, zagadnienia międzykulturowości w edukacji. Trenerka i konsultantka w zakresie edukacji zindywidualizowanej, zawodowej i antydyskryminacyjnej.

Jak cytować
Krzychała, S., & Zembrzuska, A. (2018). Jak tutoring zmienia system działalności szkoły? Raport z badań rekonstrukcyjnych we wrocławskich gimnazjach. Forum Oświatowe, 30(1(59), 195–216. Pobrano z http://forumoswiatowe.pl/index.php/czasopismo/article/view/628

Referencje

  1. Bohnsack, R. (2007). Typenbildung, Generalisierung und komparative Analyse: Grundprinzipien der dokumentarischen Methode. W: R. Bohnsack, I. Nentwig-Gesemann, A.-M. Nohl, F. Engelhardt (red.), Die dokumentarische methode und ihre forschungspraxis. Grundlagen qualitativer Sozialforschung (wyd. 2, s. 225–253). Wiesbaden, Germany: VS Verlag für Sozialwissenschaften.
  2. Bohnsack, R. (2014). Rekonstruktive Sozialforschung: Einführung in qualitative Methoden (9., überarb. und erw. Aufl.). UTB: 8242 : Erziehungswissenschaft, Sozialwissenschaft. Opladen, Toronto: Budrich.
  3. Bohnsack, R., Marotzki, W., Meuser, M. (2003). Hauptbegriffe qualitative Sozialforschung: Ein Wörterbuch. UTB Soziologie, Erziehungswissenschaft: nr. 8226. Opladen: Leske + Budrich.
  4. Bohnsack, R., Nentwig-Gesemann, I., Nohl, A.-M. (red.). (2013). Die dokumentarische Methode und ihre Forschungspraxis: Grundlagen qualitativer Sozialforschung. Wiesbaden: Springer VS.
  5. Bohnsack, R., Pfaff, N., Weller, W. (red.). (2010a). Qualitative analysis and documentary method in international educational research. Opladen: Budrich.
  6. Bohnsack, R., Pfaff, N., Weller, W. (red.). (2010b). Qualitative analysis and documentary method in international educational research. Opladen, Farmington Hills, MI.: Barbara Budrich.
  7. Bourdieu, P. (2008). Zmysł praktyczny. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  8. Bourdieu, P. (2010). The logic of practice (Reprint). Cambridge [u.a.]: Polity Press.
  9. Bruner J. (2006). Kultura edukacji, przeł. T. Brzostowska-Tereszkiewicz. wstęp A. Brzezińska. Kraków: Universitas.
  10. Buber M. (1993). Problem człowieka. przeł. J. Doktór, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  11. Budzyński, M., Czekierda, P., Traczyński, J., Zalewski, Z., Zembrzuska, A. (red.). (2009). Tutoring w szkole: między teorią a praktyką zmiany edukacyjnej. Wrocław: Towarzystwo Edukacji Otwartej.
  12. Budzyński, M., Traczyński, J. (2012). Program innowacji pedagogicznej: Tutor-wychowawca we wrocławskiej szkole. Wrocław: Kolegium Tutorów (materiał niepublikowany).
  13. Ciesielska M., Traczyński J., Zembrzuska A. (2015), Program innowacji pedagogicznej „Tutor we wrocławskiej szkole”. Wrocław: Fundacja Kolegium Tutorów (materiał nie publikowany).
  14. Czekierda, P., Fingas, B., Szala, M. (red.). (2015). Tutoring: Teoria, praktyka, studia przypadków. Warszawa: Wolters Kluwer.
  15. Dewe, B., Ferchhoff, W., Radtke, F.-O. (1992). Erziehen als Profession: Zur Logik professionellen Handelns in pädagogischen Feldern. Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften.
  16. Drozd, E., Zembrzuska, A. (2013). School Tutoring as a Concept and a Support Method in Student’s Development. Forum Oświatowe. (2(49)), 167–175.
  17. Engeström, Y. (1999). Activity theory and individual and social transformation. W: Y. Engeström, R. Miettinen, R.-L. Punamèaki-Gitai (red.), Learning in doing. Perspectives on activity theory (s. 19–38). Cambridge, New York: Cambridge University Press.
  18. Engeström, Y. (2005). Non scolae sed vitae discimus: Toward overcoming the encapsulation of school learning. W: H. Daniels (red.), An introduction to Vygotsky (wyd. 2, s. 153–172). New York: Routledge.
  19. Engeström, Y., Kajamaa, A., Lahtinen, P., Sannino, A. (2015). Toward a Grammar of Collaboration. Mind, Culture, and Activity, 22(2), 92–111.
  20. Engeström, Y., Miettinen, R., Punamèaki-Gitai, R.-L. (red.). (1999). Learning in doing. Perspectives on activity theory. Cambridge, New York: Cambridge University Press.
  21. Engeström, Y., Sannino, A. (2012). Badania nad ekspansywnym uczeniem się: założenia, wnioski i przyszłe wyzwania. Forum Oświatowe, 24(1(46)), 209–266.
  22. Fijałkowski, A. (2009). Z dziejów myśli o tutoringu - krótki zarys historii indywidualnego kształcenia i wychowania. Kwartalnik Pedagogiczny. (2), 5–34.
  23. Fingas, B. (2015). Fundamenty i źródła tutoringu. W: P. Czekierda, B. Fingas, M. Szala (red.), Tutoring. Teoria, praktyka, studia przypadków (s. 37–61). Warszawa: Wolters Kluwer.
  24. Gołębniak, B. D. (1998). Zmiany edukacji nauczycieli: Wiedza - biegłość - refleksyjność. Toruń, Poznań: Edytor.
  25. Hornby G., Hall E., Hall C. (2005). Nauczyciel wychowawca. przeł. J. Bartosik. Gdańsk: GWP.
  26. Instytut Badań Edukacyjnych. (2017). Wskaźnika edukacyjnej wartości dodanej (EWD) dla gimnazjów. (01.12.2017) Pobrane z: ewd.edu.pl/wskazniki/gimnazjum.
  27. Kruszelnicki, M. (2015). Tutoring, mentoring, coaching – troskliwe oblicze władzy (ćwiczenia z krytyki Foucaultiańskiej). Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja. (1 (69)), 45–65.
  28. Krzychała, S. (2007). Rekonstrukcyjna formuła badan społecznych - na przykładzie hermeneutyki obiektywnej oraz interpretacji dokumentarnej. W: E. Kurantowicz & M. Nowak-Dziemianowicz (red.), Narracja, krytyka, zmiana. Praktyki badawcze we współczesnej pedagogice (s. 172–183). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.
  29. Krzychała, S. (2010a). Badacz w szkole – o rekonstruowaniu edukacyjnej codzienności. W: M. Dudzikowa & M. Czerepaniak-Walczak (red.), Wychowanie: Pojęcia. Procesy. Konteksty: nr. 5. Wychowanie: Pojęcia. Procesy. Konteksty. Tom 5. Codzienność w szkole. Szkoła w codzienności (s. 137–160). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
  30. Krzychała, S. (2010b). Metoda dokumentarna jako teoria i praktyka badań edukacyjnych. W: H. Kędzierska (red.), Jakościowe inspiracje w badaniach edukacyjnych (s. 11–30). Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
  31. Krzychała, S. (red.). (2004). Społeczne przestrzenie doświadczenia: Metoda interpretacji dokumentarnej. Wrocław: Wydaw. Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.
  32. Kwieciński Z. (2002a). Bezbronni. Toruń: Edytor.
  33. Kwieciński Z. (2002b). Wykluczanie. Toruń: Wydawnictwo UMK.
  34. Lenger, A., Schneickert, C., Schumacher, F. (2013). Pierre Bourdieus Konzeption des Habitus. Wiesbaden: Springer Fachmedien Wiesbaden.
  35. Loos, P. (red.). (2013). Dokumentarische Methode: Grundlagen - Entwicklungen - Anwendungen; [… zum 65. Geburtstag von Ralf Bohnsack …]. Opladen, Berlin [u.a.]: Budrich.
  36. Loos, P., Schäffer, B. (2001). Das Gruppendiskussionsverfahren. Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften.
  37. Mannheim, K. (1956). Essays on the Sociology of Culture. Collected works of Karl Mannheim: Volume 7. Routledge.
  38. Mikiewicz P. (2005). Społeczne światy szkół średnich. Od trajektorii marginesu do trajektorii elit. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe DSWE TWP.
  39. Nohl, A.-M. (2005). Dokumentarische Interpretation narrativer Interviews. Bildungsforschung, 2. Pobrane (01.07.2017) z: www.bildungsforschung.org/Archiv/2005-02/interview/.
  40. Nohl, A.-M. (2013). Relationale Typenbildung und Mehrebenenvergleich. Wiesbaden: Springer Fachmedien Wiesbaden.
  41. Pełczyński, Z. (2007). Tutoring wart zachodu: Z doświadczeń tutora oksfordzkiego. W: Stowarzyszenie Szkoła Liderów (red.), Tutoring. W poszukiwaniu metody kształcenia liderów (s. 31–34). Warszawa: Stowarzyszenie Szkoła Liderów.
  42. Przyborski, A. (2004). Gesprächsanalyse und dokumentarische Methode. Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften.
  43. Rapley, T. (2010). Analiza konwersacji, dyskursu i dokumentów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  44. Rosenzweig F. (1998). Gwiazda zbawienia. przeł. T. Gadacz. Kraków: Wydawnictwo Znak.
  45. Roth, G. e., Wittich, C. e. (red.). (1978). Economy and society: An outline of interpretive sociology. Berkeley: University of California Press.
  46. Sarnat-Ciastko, A. (2015). Tutoring w polskiej szkole. Engram. Warszawa: Difin.
  47. Schön, D. A. (1983). The reflective practitioner: How professionals think in action. Hampshire: Arena.
  48. Śliwerski B. (2008), Edukacja autorska, Impuls, Kraków.
  49. Tischner J. (1990). Filozofia dramatu. Paris: Éditions du Dialogue.
  50. Tischner J. (2003). O człowieku: wybór pism filozoficznych. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
  51. Urbaniak-Zając, D. (2016). W poszukiwaniu teorii działania profesjonalnego pedagogów: Badania rekonstrukcyjne. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
  52. Zamorska B. (2008). Nauczyciele. (Re)konstrukcje bycia-w-świecie edukacji. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe DSW.
  53. Żółtak, T. (2015). Statystyczne modelowanie wskaźników Edukacji Wartości Dodanej: Podsumowanie polskich doświadczeń 2005-2015. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
  54. Zuchniewicz, P. (2015). Tutoring szkolny - personalizacja edukacji. W: P. Czekierda, B. Fingas, M. Szala (red.), Tutoring. Teoria, praktyka, studia przypadków (115-122). Warszawa: Wolters Kluwer.