Pamięć, ideologia, władza. Uczenie się zapominania

Abstrakt

Przeszłość ma dzisiaj wyjątkową wartość. W tekście koncentruję się na obszarze, w którym współzależności społeczno-kulturowe i polityczne, wiążąc się z procesami kształtowania jednostkowych i kolektywnych tożsamości, wpisują się w dyskurs „doniosłości znaczenia pamięci”, „wagi przeszłości”, „bezcenności dziedzictwa przodków”, itd. Analizowany w tym zakresie przykład stanowi polityka historyczna Prawa i Sprawiedliwości). W ramach tego dyskursu obszar owych współzależności zostaje politycznie zagospodarowywany, jako - mniej lub bardziej ideologiczne - narzędzie osiągania partykularnych celów, modus operandi strategii zorientowanych na totalitarne przywództwo, itd. Skoncentrowana na tym pedagogiczna refleksja – tkwiąc w, a nie operując obok wspomnianego dyskursu – może okazać swoją w nim produktywność. Tego typu myśl pedagogiczna, zainteresowana sferą podmiotowości, a odnosząca się zarówno do tego, co społeczne, jak tego, co historyczne, byłaby zarazem – bliską Foucaultowi - praktyką teoretyczną, polegającą na sytuowaniu procesu konstruowania teorii i wynajdywania pojęć w przestrzeni społeczno-historycznej (Lemke 2009: 48). Przedstawiany tekst postrzegam jako wyraz takiej praktyki.