Pasek boczny artykułu

Pobieranie
PDF

Treść głównego artykułu

Abstrakt

Uniwersalizację dostępu do wykształcenia wyższego uznawano za wielkie osiągnięcie krajów demokratycznych, podstawę dla ich rozwoju gospodarczego i społecznej ruchliwości. Ostatnie lata przyniosły jednak znaczą zmianę w treści narracji dotyczących szkół wyższych. Najbardziej radykalne formy krytyki zawierają sugestię, że konieczne jest dokonanie częściowego „odszkolnienia” społeczeństwa przez cofnięcie procesów umasowienia.

Celem tego artykułu jest przedstawienie wyników krytycznej analizy dyskursu (KAD) odszkolnienia na podstawie źródeł pochodzących z USA i Polski. Zastosowanie KAD pozwala mi pokazać, jak te, z pozoru podobne, narracje mają u swych podstaw dwie przeciwstawne ideologie polityczne – liberalny indywidualizmu w wypadku USA i konserwatywny paternalizm w Polsce. Wskazuję też, w jaki sposób rzeczywista sytuacja absolwentów szkół wyższych stawia w wątpliwość racjonalność prognoz i planów formułowanych w obu odmianach analizowanego dyskursu.

Słowa kluczowe

higher education discourse analysis Poland United States szkolnictwo wyższe analiza dyskursu Polska Stany Zjednoczone

Szczegóły artykułu

Licencja

Licencja

Osoba publikująca wyraża zgodę na udostępnianie utworu przez Dolnośląską Szkołę Wyższą na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe, której pełny tekst dostępny jest na stronie internetowej: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/legalcode

Osoba zgłaszająca upoważniona przez pozostałych współautorów do ich reprezentowania (autor korespondencyjny) zgłoszonego „utworu” oświadcza, że przysługują mu/jej autorskie prawa do utworu, które nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem.

Utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób, ani nie jest ograniczony prawami na rzecz osób trzecich.

Utwór nie był wcześniej publikowany pod tym samym lub innym tytułem, nie stanowi również części innej publikacji. Utwór nie jest obecnie przedmiotem postępowania w innym wydawnictwie.

Osoba zgłaszająca utwór do publikacji w czasopiśmie „Forum Oświatowe” i tym samym potwierdza, że:

  1. Utwór został przygotowany zgodnie z zasadami edytorskimi obowiązującymi w czasopiśmie.
  2. Utwór zawiera informacje o źródłach finansowania badań, które stanowiły podstawę jego opracowania.
  3. Wyraża zgodę na przekazanie utworu do podwójnej recenzji, na podstawie której redakcja podejmie decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu utworu do publikacji.
  4. Wyraża zgodę na dokonanie przez redakcję koniecznych zmian utworu wynikających z opracowania redakcyjnego.
  5. Zobowiązuje się do niezwłocznego dokonania korekty autorskiej utworu, po jego akceptacji przez redakcję. Niedokonanie korekty autorskiej w terminie 14 dni od daty otrzymania materiałów, traktowane będzie za zgodę na wydanie utworu w postaci przekazanej do korekty.

Osoba zgłaszająca udziela Dolnośląskiej Szkole Wyższej nieodpłatnej, nieograniczonej terytorialnie i czasowo nieodpłatnej licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu pod warunkiem jego przyjęcia do opublikowania w czasopiśmie „Forum Oświatowe”, na następujących polach eksploatacji:

  1. Utrwalanie, zwielokrotnianie i wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową i zapisu elektronicznego.
  2. Obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono: wprowadzanie do obrotu, sprzedaż, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, również w sieci Internet.
  3. Włączenie utworu w skład utworu zbiorowego.
  4. Tłumaczenia na inne języki i rozpowszechniania tych tłumaczeń.

 

Publikujemy zgodnie z zaleceniami The Committee on Publication Ethics (COPE), w wolnym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Biogram autora

Łukasz Stankiewicz - Uniwersytet Kazimierza Wielkiego

Dr Łukasz Stankiewicz jest absolwentem studiów filozoficznych, oraz studiów doktoranckich z zakresu Pedagogiki oraz Nauk o Polityce Uniwersytetu Gdańskiego.

Stopień doktora nauk społecznych w zakresie pedagogiki uzyskał w lutym 2014 roku, na podstawie przygotowanej pod kierunkiem naukowym prof. dr hab. Tomasza Szkudlarka rozprawy doktorskiej pod tytułem: „Wizje uniwersytetu w polskiej debacie publicznej 2007-2009”. Przedmiotem rozprawy był publiczny spór wokół reformy systemu szkolnictwa wyższego i nauki. Opierała się ona na analizie dyskursu medialnego oraz szerokiej rekonstrukcji historii i ideologii instytucji akademickich. W 2015 roku praca została uznana za najlepszą rozprawę w konkursie Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego na wyróżniające się rozprawy doktorskie.

Od lipca 2015 roku zatrudniony w Pracowni Metodologii Badań Pedagogicznych Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy na stanowisku asystenta badawczego w finansowanym przez Narodowe Centrum Nauki i kierowanym przez dr Helenę Ostrowicką, projekcie pt.: „Urządzanie uniwersytetu – dyskursywny obraz współczesnej reformy szkolnictwa wyższego w Polsce”.

Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół uniwersytetów i ich społecznych powiązań, a także teorii pozwalających na uchwycenie procesów społecznej i organizacyjnej zmiany, w szczególności teorii dyskursu i organizacji. W ostatnim okresie zajmuje się również teoriami dóbr pozycjonalnych i pułapek społecznych, które wydają się doskonale nadawać do opisu i głębszego zrozumienia dynamiki umasowienia szkolnictwa wyższego, a także problemów, na jakie natrafiają reformatorzy edukacji.

W trakcie studiów doktoranckich był zaangażowany w tłumaczenie i redakcję dwóch książek: E. Laclau, Rozum populistyczny, Wydawnictwo Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław 2009, oraz T. Szkudlarek (red.), Education nad the Political, Sense Publishers, Boston 2013; współorganizował międzynarodowe sympozjum SCAPE i brał udział w wielu krajowych i zagranicznych konferencjach.

Jak cytować
Stankiewicz, Łukasz. (2016). Krytyka umasowienia szkolnictwa wyższego w Polsce i Stanach Zjednoczonych – analiza dyskursu mediów masowych. Forum Oświatowe, 28(1(55), 109–130. Pobrano z http://forumoswiatowe.pl/index.php/czasopismo/article/view/411
Pobierz cytowania
Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
BibTeX

Referencje

  1. Altbach, P. (2015). The rise of the pseudouniversities. International Higher Education, 25, 2–3. Pobrane 10 maja 2016, z: http://ejournals.bc.edu/ojs/index.php/ihe/article/viewFile/6947/6164
  2. Antonowicz, D., Godlewski, B. (2011). Demograficzne tsunami: raport Instytutu Sokratesa na temat wpływu zmian demograficznych na szkolnictwo wyższe do 2020 roku. Warszawa: Instytut Rozwoju Kapitału Intelektualnego im. Sokratesa. Pobrane z: http://instytutsokratesa.pl/pliki/Demograficzne_Tsunami_Instytut_Sokratesa.pdf
  3. Antonowicz, D. (2015). Między siłą globalnych procesów a lokalną tradycją: polskie szkolnictwo wyższe w dobie przemian. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
  4. Avery, C., Turner, S. (2012). Student Loans: Do College Students Borrow Too Much – Or Not Enough? The Journal of Economic Perspectives, 26(1), 165–192. http://dx.doi.org/10.1257/jep.26.1.165
  5. Baum, S., Kurose, C., McPherson, M. (2013). An Overview of American Higher Education. The Future of Children, 23(1), 17–39. Pobrane z: http://www.futureofchildren.org/publications/docs/23_01_02.pdf
  6. Bellah, R. N., Madsen, R., Sullivan, W. M., Swidler, A., Tipton, S. M. (2007). Habits of the Heart: Individualism and Commitment in American Life. Berkeley, CA: University of California Press.
  7. Bureau of Labor Statistics. (b.d.), Consumer Price Index – College Tuition and Fees. Pobrane 22 marca 2016, z: http://data.bls.gov/timeseries/CUUR0000SEEB01?output_view=pct_12mths
  8. Bureau of Labor Statistics. (2016a), Employment status of the civilian population 25 years and over by educational attainment. Pobrane 15 maja 2016, z: http://www.bls.gov/news.release/empsit.t04.htm
  9. Bureau of Labor Statistics. (2016b). Usual Weekly Earnings of Wage and Salary Workers News Release. Pobrane 15 maja 2016, z: http://www.bls.gov/news.release/wkyeng.htm
  10. Century Foundation. (2013). Bridging the Higher Education Divide: Strengthening Community Colleges and Restoring the American Dream: The Report of the Century Foundation Task Force on Preventing Community Colleges from Becoming Separate and Unequal. Century Foundation. New York, NY: Century Foundation Press.
  11. Chouliaraki, L., Fairclough, N. (2002). Discourse in Late Modernity: Rethinking Critical Discourse Analysis. Edinburgh: Edinburgh University Press.
  12. Cohen, A., Kiskier, C. (2010). The Shaping of American Higher Education: Emergence and Growth of the Contemporary System (wyd. 2). San Francisco, CA: Jossey-Bass.
  13. Deming, D. J., Goldin, C., Katz, L. F. (2011). The for-profit postsecondary school sector: Nimble critters or agile predators? (NBER Working Paper Nr 17710). Pobrane 10 maja 2016, z: http://www.nber.org/papers/w17710
  14. Deming, D., Goldin, C., Katz, L. (2013). For-profit colleges. The Future of Children, 23(1), 137–163. Pobrane z: http://www.futureofchildren.org/publications/docs/23_01_07.pdf
  15. Duszak, A., Fairclough, N. (2008). Krytyczna analiza dyskursu: interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej. Kraków: Universitas.
  16. Ernst & Young Business Advisory, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową. (2009). Strategia rozwoju szkolnictwa wyższego w Polsce do 2020 roku. Warszawa: Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową.
  17. Eyal, G., Szelenyi, I., Townsley, E. (1998). Making Capitalism without Capitalists: Class Formation and Elite Struggles in Post-Communist Central Europe. London: Verso.
  18. Fairclough, N. (2001). Language and Power. London: Addison-Wesley Longman.
  19. Fukuyama, F. (2011). The Origins of Political Order: From Prehuman Times to the French Revolution. New York, NY: Farrar, Straus and Giroux.
  20. Geiger, R. (1993). Research and Relevant Knowledge: American Research Universities Since World War II. New York, NY: Oxford University Press.
  21. Geiger, R. (2004). Knowledge and Money: Research Universities and the Paradox of The Marketplace. Stanford, CA: Stanford University Press.
  22. Goldin, C. D., Katz, L. F. (2009). The Race between Education and Technology. Cambridge: Harvard University Press.
  23. Główny Urząd Statystyczny. (2014). Aktywność ekonomiczna ludności Polski II kwartał 2014. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. Pobrane z: http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/pracujacy-bezrobotni-bierni-zawodowo-wg-bael/aktywnosc-ekonomiczna-ludnosci-polski-ii-kwartal-2014-r-,4,13.html
  24. Hanushek, E. A., Woessmann, L., Zhang, L. (2011). General education, vocational education, and labor-market outcomes over the life-cycle (NBER Working Paper Nr 17504). Pobrane 10 maja 2016, z: http://www.nber.org/papers/w17504
  25. Jessop, B. (2002). The Future of the Capitalist State. Cambridge: Polity Press.
  26. Karabel, J. (2005). The Chosen: The Hidden History of Admission and Exclusion at Harvard, Yale, and Princeton. Boston, MA: Houghton Mifflin.
  27. Kwiek, M. (2008). Accessibility and Equity, Market Forces, and Entrepreneurship. Higher Education Management and Policy, 20(1), 1–22. http://dx.doi.org/10.1787/hemp-v20-art5-en
  28. Kwiek, M. (2010). Transformacje uniwersytetu: zmiany instytucjonalne i ewolucje polityki edukacyjnej w Europie. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
  29. Kwiek, M. (2015). Prywatyzacja i deprywatyzacja: od ekspansji do implozji szkolnictwa wyższego w Polsce. Maszynopis. Pobrane z: https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/14033/1/Kwiek_Prywatyzacja_deprywatyzacja_2015_Final.pdf
  30. Latour, B. (2010). Splatając na nowo to, co społeczne: wprowadzenie do teorii aktora-sieci. Kraków: Universitas.
  31. Leszczyński, A. (2013). Skok w nowoczesność: polityka wzrostu w krajach peryferyjnych 1943-1980. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
  32. Marginson, S. (2007). The public/private divide in higher education: A global revision. Higher Education, 53(3), 307–333. http://dx.doi.org/10.1007/s10734-005-8230-y
  33. McNutt, P. (1999). Public goods and club goods. W: B. Bouckaert, G. De Geest (red.), Encyclopedia of Law and Economics (tom 1, s. 927–951). Cheltenham: Edward Elgar. Pobrane z: http://encyclo.findlaw.com/0750book.pdf
  34. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. (2016a). Ekonomiczne aspekty losu absolwentów: poziom ogólnokrajowy: studia pierwszego stopnia. Warszawa: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Pobrane 26 czerwca 2016, z: http://absolwenci.nauka.gov.pl/reports/PL_1_stopnia.pdf
  35. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. (2016b). Ekonomiczne aspekty losu absolwentów: poziom ogólnokrajowy: studia drugiego stopnia. Warszawa: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Pobrane 26 czerwca 2016, z: http://absolwenci.nauka.gov.pl/reports/PL_2_stopnia.pdf
  36. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. (2016c). Ekonomiczne aspekty losu absolwentów: poziom ogólnokrajowy: studia jednolite. Warszawa: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Pobrane 26 czerwca 2016 z: http://absolwenci.nauka.gov.pl/reports/PL_jednolite_mgr.pdf
  37. Mishel, L., Bivens, J., Gould, E., Shierholz, H. (2012). The State of Working America. Ithaca: Cornell University Press.
  38. Organization for Economic Co-operation and Development. (2014). Education at a Glance 2014 OECD Indicators. Paris: OECD Publishing.
  39. Potulicka, E. (2014). Neoliberalne reformy edukacji w Stanach Zjednoczonych: od Ronalda Reagana do Baracka Obamy. Kraków: Impuls.
  40. Ringer, F. K. (1967). Higher education in Germany in the nineteenth century. Journal of Contemporary History, 2(3), 123–138. http://dx.doi.org/10.1177/002200946700200307
  41. Samuelson, P. A. (1954). The pure theory of public expenditure. The Review of Economics and Statistics, 36(4), 387–389. http://dx.doi.org/10.2307/1925895
  42. Skubała-Tokarska, Z., Tokarski, Z. (1972). Uniwersytety w Polsce: rys historyczny. Warszawa: Wiedza Powszechna.
  43. Sowa, J. (2011). Fantomowe ciało króla: peryferyjne zmagania z nowoczesną formą. Kraków: Universitas.
  44. Stankiewicz, Ł. (2014a). Spór o edukację wyższą w perspektywie teorii dóbr pozycjonalnych. Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, 17(2), 109–130. Pobrane z: http://terazniejszosc.dsw.edu.pl/fileadmin/user_upload/wydawnictwo/TCE/2014_66_8.pdf
  45. Stankiewicz, Ł. (2014b). Wizje uniwersytetu w Polskiej debacie publicznej 2007-2009. Nieopublikowana praca doktorska.
  46. Stankiewicz, Ł. (2015). Społeczna wiedza i legitymizacja a przemiany polskiego uniwersytetu. Nauka i Szkolnictwo Wyższe, 2(46), 75–95. http://dx.doi.org/10.14746/nsw.2015.2.5